Hau Pittu Hau – Euskaldunon konpartsa

Iturria: Bilboko Branka

Otxarkoaga uharte bat da, euskarazko hezkuntza publikoaren itsasoari oraindik ere aurre egiten dion lur zatia. Atzo ireki zen ume eta gazteak Haur, Lehen eta Derrigorrezko Bigarren Hezkuntzan matrikulatzeko epea eta beste urte batez Otxarkoagan ez dute aukerarik izango euskaraz ikasteko.

Auzo honetan hiru hezkuntza zentro daude; haur eta lehen hezkuntza eskaintzen duten bi eskola publiko, Goya-Lope de Vega eta Artatse; eta bigarren hezkuntza ikasteko itunpeko zentro bat, Otxarkoaga DBH. Eskola publikoetan A ereduan baino ez dute irakasten; bestean, A eta B ereduetan.

Ondorioz, seme-alabak euskaraz hezi nahi dituzten gurasoek auzotik kanpoko zentroetara bidali behar dituzte ezinbestean.

Bizkaiko Ikastetxeetako Guraso Elkarteak (BIGE) 2013-2014 ikasturterako eragin eremuak azaltzeko eginiko txostenean azaltzen denez, A ereduan irakasten duten lau eskola publiko daude oraindik Bilbon: Otxarkoagako biak, Miribillako eskola eta Cervantes ikastetxea, Abandon. 350.000 biztanle baino gehiago dituen hiri batean, A ereduko zentroen erdia 11.000 biztanle dituen auzo batean daude.

Bizkaiko zentroak 12 bilgunetan banatuta daude eta era berean, Bilbori dagokiona, 43. bilgunea, zortzi barrutitan bereizita dago: Deustu, Uribarri, Otxarkoaga-Txurdinaga, Begoña, Ibaiondo, Abando, Errekalde eta Basurtu-Zorrotza.

Euskara ikasteko laguntzak

Baina Otxarkoagan euskarari loturiko kontuak ez dira soilik hezkuntza publikoaren mundura mugatzen. Izan ere, normalizazio linguistikoa bermatzeko pausuak ematetik urrun, Bilboko Udalak Otxarkoagan euskara ikasten ari ziren 200 ikasle diru-laguntzarik gabe utzi zituen 2011ko urrian.

Bilduk bost urte auzokideak euskalduntzen zeramatzan programa bultzatzeko eskaera helarazi zion Euskara Sailari baina erabakia ez zen aldatu.

Argazkian, gaurko agerraldia / © Kontseilua.

Kontseilua osatzen duten hezkuntza sektoreko ordezkariek, idazkari nagusiarekin batera agerraldia egin dute gaur Bilbon, Espainiako Hezkuntza ministroak aurkeztutako proposamena salatzeko. Hauekin batera, Kontseiluko bazkideak eta hezkuntza sektoreko hainbat eragilek hartu dute parte agerraldian. Estatuaren eraso larritzat jo dute Jose Ignacio Wert-en proposamena eta eskolak euskaldundu dezan Kontseiluak egindako proposamena indarrean jartzea eskatu dute. “Lehenik eta behin adierazi nahiko genuke Wert-ek aurkeztutako zirriborroak hari mutur asko badu ere, gurea bezalako hizkuntzei eraso zuzena egiten diela; besteak beste, azken hamarkadotan gure herrian ikasle euskaldunak bermatu dituen hezkuntza-eredua kanpoan utz dezakeelako”, esan du Paul Bilbao Kontseiluko idazkari nagusiak.

Wertek iragarritako legea abian jarriz gero, euskararen normalizazioan egongo liratekeen kalteez hitz egin du Bilbaok: “gure hizkuntzaren berreskurapen-prozesuan inflexio-puntua gerta liteke eta urteotan emandako hainbat aurrerapauso baliogabetuko lirateke, eta gure hizkuntzaren etorkizuna bera arriskuan jar lezake. Finean, aski ongi dakigu hezkuntzatik zer nolako ekarpena egin zaion gure hizkuntzaren berreskurapen-prozesuari, eta iturri hori itxiz gero, ikastetxeetatik sortzen diren euskaldunen kopuruak behera egingo luke nabarmen. Hortaz, Estatuaren erasoa dela zalantzarik ez dugu. Tamalez, bestelako erasoak ere pairatu ditu gure hizkuntza-komunitateak, eta oraindik ditugu gogoan duela hamar urte euskara hutsezko egunkaria itxi zuteneko irudiak, eta beste hainbat gertaera”.

Pasa den otsailean, Kontseiluaren Batzar Nagusian Euskararen gutxienekoak zehazteko adierazpena aho batez onartu zirenean horren konstantzia ere bazutela esan du Bilbaok eta orduan egindako hitzak bergogoratu ditu: “hainbatetan ikusi behar izan ditugu herrigintzatik sortutako proiektu bortxaren bidez ixten, gure lana baldintzatzen, bai eta eragozten ere. Estatuek egiturazko galga jartzen diote gure hizkuntzaren, eta ondorioz, gure herriaren normalizazioari. Batzuek erabakitzen dute noiz, norekin eta nora erabil edo ikas dezakegun gure hizkuntza. Batzuek, boterea erabiliz, erabakitzen dute gure herriari nola deitu behar diogun”.

Hartara, Jose Ignacio Wert Espainiako Hezkuntza ministroak aurkeztutako proposamena hor kokatu behar delakoan dago Kontseilua.

Euskaraz bizitzeko oztopoa

Duela hamar egun Donostian egindako manifestazioari erreferentzia egin dio Kontseiluko idazkari nagusiak. “Milaka herritar nahi bati lotu zitzaien, lotu gintzaizkion: Euskaraz bizitzeko nahiari hain zuzen ere. Are gehiago, nahi hori benetakoa izan zedin nondik jo behar zen aldarrikatu genuen: euskararen ezagutzaren unibertsalizazioa eta espazioak euskalduntzea. Argi dago, Werten proposamen honek ezagutzaren unibertsalizazioa oztopatzeko tresna dela”.

Kontseiluak duela urte batzuk aurkeztu zuen ikasle euskaldun eleaniztunak lortzeko zein eredu jarri beharko litzatekeen abian. “Hor ere esan behar dugu, ondoan ditudan eragileek hamarkadotan izan duten eskarmentuari esker lortu genuela proposamena osatzea. Hor jasotzen da gure herria euskaldunez betetzeko, ezagutzaren unibertsalizaziora iristeko hezkuntzatik zein ekarpen dugun beharrezko. Horrexegatik, proposamen hau abian jartzeko unea iritsi dela irizten dugu”, aldarrikatu du Kontseiluko arduradunak.

Kanpo esku-hartzea

Euskal erakunde eta alderdiei eskura dituzten tresna guztiak erabiltzeko eskatu die Kontseiluak, euskal jendarteak garatu duen sistema blindatzeko eta euskaldun eleaniztunak sortuko dituen eredua babesteko. “Ezin egon gaitezke erasoen mende, ezin dugu aurrera egin Damoclesen ezpata behin eta berriro sama gainean jartzen badigute. Duela hilabete batzuk aski garbi esan genuen kanpo esku-hartzerik gabeko hizkuntza-politikarako eskubidea bermatu behar zaigula, bestela kanpoko esku-hartzeak eta erabakimenek gure proiektuak baliogabetuko dituztela, eta hemen dugu adibide argia. Hartara, euskararen marra gorriei beharrezkoa duten zentralitatea emateko garaia heldu dela uste dugu. Eta zentralitateaz gain, beste behin esan behar dugu babesa behar dela, azken hamarkadotan hezkuntzan eraiki diren proiektu guztiak blindatzeko garaia heldu da”.

“Guk geureari eutsiko diogu, hizkuntza-komunitateari hiztunak ekartzen jarraituko du euskalgintzak, azken hamarkadotan egindako lanari jarraitzeko konpromiso sendoa adierazi nahi dugu, baina horretarako babesa behar da, eta babes hori publikoki eskatu nahiko genuke. Abenduaren 1ean Donostian adierazi bezala, euskalgintzak ilusioz, determinazioz, gogoz eta pasioz lan egiten jarraituko du, eta horri erantzungo dion blindajea beharko dugu, inoiz baino beharrezkoa horrelako erasoei aurre egiteko gizarte eragileen, eragile sindikalen, eragile politikoen eta instituzioen arteko elkarlan trinkoa”, amaitu du Bilbaok.

Argazkian, EHEk deituta, milaka lagunek parte hartu zuten martxoaren 17an Donostian ospatutako Euskaraz Bizi Egunean / © Euskal Herrian Euskaraz.

Hurrengorako lagako dut lehenengo kolaborazio honetarako buruan neukan hausnarketa, zoritxarrez epe ertainean ere gaurkotasuna izango du eta. Wert, Espainiako Hezkuntza ministroa, Euskal Herriko protagonista nagusia da gaurkoan, lehenengo hitza lortu du hedabide guztietan. Eta nik ere nire gaurko hitza eskainiko diot. Katalanengatik zebilen orduan, baina orain aste batzuk gazteak “españolizatu” nahi zituela esan zuen, eta berehala aurkeztu du horretarako proposamen landua. Hangoak eta hemengoak aztoratu dituen aurreproiektua. Hizkuntza eta Curriculuma, edozein herriren nortasunak mantendu eta eraikitzeko zutabeak, biak ala biak zeharo kontrolatu eta agindu nahi ditu(zte) Madriletik. Bolo-bolo ibili da albistea hedabideetan eta sare sozialetan, euren iritzia eman dute hamaika eragilek eta lagunek. Bat nator iritzi askorekin, Aberri Bat eta Bakarra da Espainiako alderdi popularraren helburua. Ohituta gaude gu asimilatzeko helburua duten PP-ren edota Espainiako gobernu ezberdinen politika eta estrategia lotsabakoetara. Baina sekulakoa bota du Wertek oraingoan.

Batu beharra daukagu Euskal Herrian Espainiari planto egiteko, intsumisioa bultzatuz dagokiguna borrokatzeko. Aitzakia ederra daukagu Katalan eta Galiziarrekin elkarlanean aritzeko. Mugitzeko beharra daukagu. Baina harago joan behar gara. Orain protesta egin behar dugun arren, argi eduki behar dugu Espainiako konstituzioak española ezagutzera behartzen gaituela eta, euskara, galiziera edo katalana haren menpeko direla. Euskaldunok bigarren mailako eta menpeko izendatzen gaitu Espainiako konstituzio arrotzak gure herrian. Horregatik borrokatu behar dugu hizkuntza politika burujabearen alde, euskaraz bizitzeko gure herriak bere bidea egin behar duelako.

Beraz? Planto egiten badiogu? Heldu al da jarrera intsumisoak berreskuratzeko garaia? Ez ote da heldu gu españolizatzeari intsumisioa egiteko eta geurearen alde egiteko garaia?

Batu, mugitu, intsumisioa gauzatu!

Igone Lamarain EHEko kideak “Ereiaro” Berria.info-ren euskarari buruzko kanalean argitaratutako iritzi artikulua.

Kontseiluaren iritziz erabaki hau eraso larria da. Eraso larria da gainera, ez bakarrik hezkuntza sistemarentzat, euskararen normalizazioarentzat baizik. Atzerapauso itzela izango litzateke proposamen hori indarrean jartzea. Orain dela 40-50 urte bizi genuen egoerara bueltatzea suposatuko bailuke, Frankismoaren garaira, alegia, zeinean euskarazko irakaskuntza debekatua zegoen.

Iturria: Argia.com

José Ignacio Wert Espainiako Kultura eta Hezkuntza ministroak gaur aurkeztuko du hezkuntzan egin nahi duen erreforma egitasmoa. Hizkuntza koofiziala duten erkidegoetan gaztelania eta erkidegoko hizkuntza “proportzio orekatuan” eskaintzea da Werten helburua. Horrek euskarazko eskola-orduak murriztea ekar lezake.

Wertek erreforma proposamenak onartzen du erkidego autonomo batek “hizkuntza koofizialari tratamendu diferentziatua ematea” baina betiere “arrazoizko” neurrian, “gaztelaniaren bazterketa” ekarriko ez duen neurrian alegia.

Testuak ez du zehazten zein neurri den “arrazoizkoa” eta beraz ateak zabaltzen ditu irakaskuntzan gaztelaniaren presentzia handitzeko. Besteak beste, erreformak erkidego autonomoak derrigortzen ditu gaztelaniazko irakaskuntza-eskaintza bermatzera.

Antoni Basagoiti PPko kideak adierazi du erreforma “perfektua” dela Euskal Autonomia Erkidegoarentzat, “urte askoan” erabili delako bere ustez “euskara gaztelaniaren kontra”.

“Katalanari erasoa”

Neurriak Espainiako Estatuko gainontzeko hizkuntza gutxituei ere eragingo die, bereziki Kataluniari. Irene Rigau Generalitateko kontseilariak adierazi du 1978tik katalanari egin zaion “erasorik” handiena dela.

Erreforma berriaren aldaketa nagusiena katalana beharrezko irakasgaia izateari uztea litzake eta Rigauren arabera eskola orduak gutxituko lituzke. Ikasleek katalana ikasi ala ez erabaki ahalko dute, eta gaztelania bakarrik izango da derrigorrezko.

Eremu sozioekonomikoan euskaraz bizi nahi duten hainbat herritarrek agerraldia egin dute Donostian. Lan munduaren euskalduntzean lan egiten duten profesionalek eta hainbat herritarrek arlo honetan ere euskaraz bizi ahal izateko eurek egiten duten ahalegina aitor diezaieten eskatu diote Administrazioari eta horretarako beharrezkoak diren neurriak har ditzan. Euskaraz bizitzeko nahia abenduaren 1ean euskaraz bizi nahi dugu lelopean egingo den manifestazioan aldarrikatuko dutela esan dute eta bertan parte hartzeko deia ere egin diete herritarrei.

Azken aste hauetan Kontseilua aurkezten ari den beste kasu baten berri eman du prentsaurrekoan Saioa Rodriguez Kontseiluko komunikazio buruak eta bideo laburra erakutsi dute horretarako. “Lekarotzeko Nekane Mitxelena da entzun eta ikusi ahal izan duguna. Lanbide heziketako ikasle zeneko garaian bizi izan zituenak eta gaur egun lan munduan bizi dituenak konpartitu ditu gurekin”, esan du.

“Berak kontatzen duena ikusi dugunean, zoritxarrez, gutako askok gure burua identifikatua sentitu dugu eta ez garela bakarrak ere esan dezakegu. Izan ere, horrelako egoerak ohikoak dira Euskal Herrian. Nekanek esan duen bezala, gutxiagotua izatea, arraro sentitzea, arraro sentiarazten gaituztelako gure herrian bertan… euskaldunak sufritu behar izaten dituen ohiko egoerak dira. Amorrua ere aipatzen du Nekanek, euskaraz ezin ikasi ahal izateagatik. Sentimendu asko dira horrelako egoerek biziarazten dizkigutenak, bai horixe”, esan du Rodriguezek.

Egunerokoan egin behar izaten ditugun egitekotan maiz euskalduna bigarren mailako herritar gisa tratatua izaten da eta ezin izaten dugu gure jarduna bere osoan euskaraz egin, baina aitzitik, euskaraz bizi nahi dugun herritarrak asko garela esan du Kontseiluko kideak. “Gero eta gehiago dira, determinazioa erakutsiz aurrera egiten dutenak, Nekaneren kasuan ikusi dugun bezala. Biziarazi dizkioten egoerak edozein izanda ere, oztopoak bizi izanagatik ere aurrera egin duela aipatu du eta aurrerantzean ere horrela egingo duela berretsi. Gainera, Nekane ez dago bere bide horretan bakarrik, euskaraz bizi nahi dugunak ez gaude bakarrik, komunitate bat osatzen baitugu”.

Heziketa prozesu eta lan munduaz aritu da gaur Kontseiluko ordezkaria, baina lehen esan bezala, gure egunerokoan beste hainbat eremutan ere gisa honetako egoerak bizi ditugu. Hori horrela, abenduaren 1eko manifestaziora bitarte, astero, asteazkenero kasu berri bat aurkeztu du Kontseiluak. Gaurkoaren aurretik, osasun alorra eta helduen euskalduntze alfabetatzea landu dira.

“Lan munduaz ari gara gaur, hain zuzen ere, pertsonon egunerokoan ardatza delako. Nakaneren kasua aipatu dugu orain arte, baina gaur hemen bildu garenok, lan munduaren euskalduntzean indar egin nahi dugu, horretan egiten dugu lan”, adierazi du Saioa Rodriguezek.

Euskara-planen mapa eta Bai Euskarari Ziurtagirien ebaluazioa aztertuta, egoera zailenean ere enpresa askok beren burua euskalduntzeko eta euskaraz jarduteko ahaleginari eutsi diotela esan daiteke. Urtez urte gainera, enpresa berriak gehitzen joan dira bide horretan. ”Duela 20 urte pasatxo zenbait enpresak konpromiso honi heldu zionetik, gero eta enpresa gehiago ohartu da, bezero euskaldunengana heltzeko, gizarte erantzukizunez jokatzeko, euren langileak motibatzeko eta inguruneari balio erantsi bat eskaintzeko, euskaraz lan egiteko urratsak emateak euren negozioak aberasten dituela. Are gehiago, asko dira ohartu direnak produktu eta zerbitzuak euskaraz eskaintzeak euren negozio-aukerak handitzen dituela. Izan ere, bezeroarengandik hurbil jartzen ditu euskarak, eta, horrenbestez, bezeroak fidelizatzeko nahiz berriak lortzeko tresna izan daiteke. Gainera, lehiakideengandik bereizten eta lehiakorrago izaten laguntzen die euskarak”.

Dena den, hori ez dela nahikoa esan du Kontseiluko komunikazio buruak eta urrats berriak behar ditugula gaineratu du. “Gaur egungo bidetik, ezin zaio herritarren eta langileen nahiari epe onargarri batean erantzun, horrela ezin dira herritarren hizkuntza-eskubideak epe labur-ertain batean bermatu. Lan-munduaren euskalduntzean zeresana duten eragile desberdinek urratsak eman behar dituzte”.

Urte hauetan guztietan ez da nahikoa oinarri eraiki lan-mundua osoki euskalduntzeko eta boluntarismoan oinarritutako politikek eta arlo honetan eginiko sustapenak emaitzak eman baditu ere, emaitza horiek mugatuak izan dira, hortaz, arlo horretan euskararen erabilera normalizatuko bada, bestelako oinarri batzuk ezartzen hasi beharra dugula.

Horregatik guztiagatik, abenduaren 1eko manifestaziorako deialdia egin dute agerraldia amaitzeko. “Arrazoi ugari ditugu egun horretan euskaraz bizi nahi dugunok gure aldarria kalean egiteko. Euskaraz lan egin nahi dugulako, euskaraz bizi nahi dugulako egongo gara Donostian abenduaren 1ean. Beharrezkoa dugulako esparru guztien euskalduntzea eta herritar guztien euskalduntzea bermatzea”.

Nafarroako eremu ez euskaldunetan haur eta gaztetxoek euskaraz ikas dezaten egunero bidaia luzeak egin behar izaten dituzte. Behatokiak ostiralean, urriaren 12an, 11:30ean aurkeztuko du “Maite ditugulako” dokumentala, Iruñean Golem Yamaguchi zinemetan. Ostiraletik aurrera sarean ere ikusgai izango da.

Iturria: Argia.com

Argazkian, EHEko kideak Durangon egindako Nazio Batzordean.

“Abertzaletasunaren sorreraren beretik, euskara 2. mailako osagaia izan da, eta abertzaletasunak euskararen berreskurapenean izan duen garrantzia ukatu gabe, mende luzeko praktika politikoak hori erakusten digu: garrantzitsuagoa da abertzaleen zakura batzea, euskararenera batzea baino”. Euskal Herrian Euskaraz taldeak ikasturte hasierako batzarra egin zuen larunbatean Durangon, eta han aurkeztutako Oinarri ideologikoak dokumentutik jaso dugu pasarte hau.

EHEren hitzetan, “euskal nazioaren defendatzaile direla dioten arren, ez dute Herri Euskalduna = hizkuntza komunitatea aitortzen, naziotasuna lurraldetasunaren gainean eraikitzen dutelako gainerako herri indoeuroparren gisara: hemen jaio bazara, euskal herritarra zara; beraz, hauen nazioaren subjektua ez da euskalduna, euskal herritarra / hiritarra  baizik”.

Asimilazioari aurre egin behar

“Herri euskalduna berreraikitzeko asimilazioari aurre egin behar diogu, eta horretarako euskaraz bizitzeko dinamika indartuko dugu”, dio EHEk, bere helburu nagusiei dagokienez. “Beraz, euskaraz bizi dinamika ikasturteko dinamikaren oinarri izango da, ildo nagusia. Euskaraz bizitzearen aldeko dinamikaren baitan kokatuko ditugu aurtengo ekimen guztiak, eta helburu nagusia norabidearen eta manifestuaren mezua zabalduz euskaldunak aktibatzea izango da”.

Iturria: Bilboko Branka

Berria egunkariak administrazio publikoen komunikazio jardunean euskararen erabilera aztertzen duen ikerketa eman du ezagutzera. Bizkaiko eta Bilboko datuei erreparatuz, azpimarratu dute hemengo erakunde publikoen agerraldietan gaztelania nagusitzen dela.

Administrazio publikoen komunikazio jardunean euskarak “urrats handiak” eman dituela baieztatu dute Berria egunkariko ikerketa batean. Hala ere, gogora ekarri dute badirela oraindik ere lan eremu eta herrialde batzuk ez dituztenak aurrerapausoak eman hizkuntzaren hedapenean.

Hego Euskal Herrian, euskararen ofizialtasuna aitortuta dagoen lurraldeetan, gehienetan ele bitan lan egiten dela azaltzen dute eta administrazio publikoen informazio eta komunikazio guztia dagoela gaztelaniaz baina euskaraz ezin dela guztia eskuratu.

Bizkaiko kasuan azpimarratzen dute erakunde publikoen agerraldietan gaztelera nagusitzen dela eta esaterako, Bilboko Udalaren prentsaurrekoetan, hasieran bakarrik izaten duela lekua euskarak, hau da, agurrean baina orokorrean testuaren gorputza gazteleraz lantzen dela. Egoera horretan, euskarazko irrati eta telebistek Udalak emandako informazioaren berri nekez eman dezaketela baieztatzen dute, euskarazko adierazpenen faltagatik. Baina berba egingo duen zinegotziaren euskararen ezagutzaren arabera, hizkuntzak tarte gehiago izan dezakeela mahaigaineratzen dute.

Idatzizko informazioari begira, oharrak ele bitan zabaltzen direla jakin ahal izan dugu. Baina Bilboko Udalak, informazioa agentzia pribatuen esku uztean, euskarak behera egiten du, bertako langileen artean oso urria delako hizkuntzaren ezagutza.