“Agindua zor” dio euskal esaera zaharrak, emandako hitza bete beharrekoa dela adierazteko eta horixe bera baliatu du Euskararen Gizarte Erakundeen Kontseiluak alderdi edo hautagaiek euskararen normalizazioaren karira hartzen dituzten engaiamenduak bildu eta hedatzeko sortu duen ataria izendatzeko.
Atari honen bidez alderdi edo hautagaiek publikoki hartutako konpromisoak jaso eta hedatu nahi dira, gerora, hauteskunde garaian emandako hitz hori bete dezaten eragiteko.
Oraingo honetan, EAEko hauteskundeen karira hautagai nagusiek egindako adiaerazpenak jaso dira eta jada entzun edo irakur daitezke hautagaiek euskararen egoera hobetzeko egingo omen dutena, aurretik Estatu frantseseko bi hauteskundeetan egin du Kontseiluak lan bera. .
Paul Bilbaok, Kontseiluko idazkari nagusiak, gogoratu du Kontseiluak alderdi guztiei bidali ziela bere proposamena hizkuntza-politika egokia gauza dezaten. “Azken hilabeteotan argitaratutako datuek erakutsi digute nahitaezkoa dela hizkuntza-politika aldatzea eta neurri eraginkorrak hartzea. Normalizazio-prozesuaren erritmoa azkartu behar dugu gure hizkuntza berreskuratuko badugu eta gure herrian euskaraz bizi ahal izatea errealitate bihurtzeko. Horrexegatik, eskatu nahi dugu Kontseiluak luzatutako proposamenari erreparatzeko eta haien programetan hizkuntza-politika eragingarria hartuko duten konpromisoa agertzeko”. Herritarrei, bestalde, Kontseiluak dei egin nahi die hautagaiek hartutako konpromiso horien arabera bozka dezaten.
Euskal Autonomia Erkidegoko hauteskundeen atarian, Kontseiluak datozen hamar urteotarako hizkuntza-politikak jaso beharko lukeen edukiaren inguruko proposamena helarazi die alderdiei. Uztailaren bukaeran jakinarazi genuen moduan, ohituraz, Kontseiluak hauteskunde-egitarauak aztertu izan ditu, eta ondoren, alderdiek aurkeztutako programen balorazioa egin izan du. Oraingoan, aurrea hartu eta egitarauak prestatzen ari ziren unean luzatu zaie proposamena alderdiei, horrela, herritarrei hauteskunde-kanpainan aurkeztuko dizkieten programak egokiagoak izateko aukera izango dute alderdiek.
“Kontseiluaren ustez, euskararen normalizazio prozesuan eman beharreko erroko aldaketa egiteko une ezin aproposagoa da honakoa. Ausardiaz jokatzea eskatu die alderdiei, hizkuntza-politika eragingarria egin dezaten, berandu baino lehen. Euskaraz bizi nahi dugun herritarrak asko gara eta haiei dagokie herritarren nahi eta beharrei tamainako erantzuna ematea”, esan du Kontseiluko lehendakari Oskar Elizburuk.
Datozen hamar urtetarako Kontseiluak prestatutako planean, gutxienekoak ezarri ditu (aurretik ere aurkeztu ditu Kontseiluak euskararen gutxienekoak). Euskara hizkuntza gutxiagotua da bere lurraldean, hortaz, euskararen normalizazioak, beraz, euskarari dagokion funtzionalitatea itzuli behar dio eta zeregin horretan garrantzia handia du arkitektura juridikoak. Lehen urratsa, hortaz, euskarari estatus egokia ezartzea da. Estatus horrek euskararen alde jarri behar du balantza eta horretarako lehentasunezko izendatu behar da normalizazio-prozesuaren zehar hartu beharreko neurriek oinarri legala izan dezaten.
Bestalde, euskarak ofiziala izan behar du, harreman administratiboetan dagokion lekua irabaz dezan eta neurri horiek denek aurkitzen dute justifikazioa euskara berezkoa delako. Horrek esan nahi du berezkoa delako dela ofiziala eta gutxitua delako lehentasunezkoa.
Eta lehian dauden hizkuntzek gaur egun duten estatusa zein den kontuan hartuz, ezagutzaren unibertsalizazioa izan behar du ipar. Hori horrela egin ezean ezinezkoa izango da euskararen garapen funtzionala.
Euskararen estatus egokia, beraz, lau kontzeptuk osatzen dute: euskara Euskal Herrian berezko hizkuntza da, ofiziala eta lehentasunezkoa eta ezagutzaren unibertsalizazioa bermatu behar da. Halaber, berretsi behar dugu hizkuntza-komunitateek eskubidea dutela beren hizkuntza normalizatzeko politika definitzeko eta garatzeko inolako kanpo esku-hartzerik gabe.
Paul Bilbao, Kontseiluko idazkari nagusiak hitz egin du helburuan inguruan: “Kontseiluak osatutako hamar urtetarako plan honen helburua nagusia euskararen normalizaziora eramango gaituen hizkuntza-politika berri eta eragingarriaren oinarriak jartzea da. Gaur egun abian diren hizkuntza-politikek ez dute epe onargarri batean euskara normalizatzeko inolako aukerarik eta horregatik, behar beharrezkoa da pauso sendoak ematea. Hizkuntza-politika horrek bi ardatz nagusi izango ditu: euskararen zein ezagutzaren unibertsalizazioa eta espazioen euskalduntzea, ezinbestekoak baitira euskararen erabilera sozial normalizatua lortzeko”.
“Hizkuntza bat normalizatzea gizarte bera aldatzea da. Aldaketa horretan, pentsamendu eta portaerak dira motorrak. Gure kasuan, pentsamendu eraldatzaile eragingarriena euskaraz bizitzeko nahi da, izan ere, behin gure egiten dugunean ideia hori orduan bihurtzen gara eragile efektibo euskara erabiltzeko unean, beste batzuei irakasterakoan edo hizkuntza-eskubideen urraketen aurrean. Zentzu horretan, bai instituzioek bai eta herri mugimenduak ere, ideia hori ardatz duen jardun komunikatibo intentsiboa landuko dute gizarteko alor guztietan”, esan du Bilbaok.
Euskararen zabalkunde sozialari dagokionez, euskal hiztunentzat Euskal Herri osoan gizarte-espazio desberdinetan euskara erabiltzeko aukera hedatzeari muzin egin gabe, normalizazioaren sendotzea arnasguneen hedapenak emango du, dudarik gabe. Beraz, esan liteke bi direla ibili beharreko bide nagusiak: arnasguneen hedapena inguruko herrietara ezagutza handituz eta espazioak euskaldunduz zabaltzea.
Hizkuntza-eskubideen urraketa sistematikoa bukatzea izango da ekintza-plan honen beste helburu bat. Alor publikoan, aldiaren bukaeran, urraketa sistematikorik ez egotea da helburua eta inoiz gertatuz gero, puntuala izatea eta berehala konponbidea ematea. Alor pribatuari dagokionez, hizkuntza-eskubideen urraketarekin bukatzeko politika eragingarriaren oinarria jarriko da eskubidea arauetara eramanez.
Hizkuntza-politika eraginkorrak arauak eta diru-baliabideak behar ditu, erdi eta erdi. Diru inbertsioak egin behar dira prozesuak azkartzeko, beharrezko zerbitzuak bermatzeko, etab.
Kontseiluak osatutako planak hainbat zehar-lerro jasotzen ditu. Bakoitzean egoeraren azterketa egin da eta neurri zehatzak proposatzen ditu. Besteak beste, familia bidezko transmisioari dagokionez, adibidez, arnasguneetan etxebizitza eskuratzeko lehentasuna izango dute pertsona eta familia euskaldunek, bai eta euskalduntzeko konpromisoa hartua dutenek ere. Irakaskuntzari dagokionez, bestalde, Hezkuntza Lege berri bat egitea proposatzen da, zeinak belaunaldi berriak euskalduntzea ahalbidetuko duen eredua indarrean jarriko da lehentasunez…
Alderdi politikoei, euskaraz bizi nahi duten herritarren eskaerari erantzun egokia eman diezaioten eskatu die Kontseiluak eta herritarrei deia egin die orain arte bezala, euren euskaraz bizitzeko nahia ozen aldarrika dezaten, egunerokoan zein euskalgintzak egiten dituen deialdietan ere.
Euskal Herria Esnearen inguruan sortutako aferaren inguruan, Kontseiluak, zera adierazi nahi du: Alde batetik, Euskal Herria Esnea Kooperatibaren erabakia txalotu eta babesa adierazi nahi die eta bestetik, euren aurka egindako salaketa maltzurra salatu nahi du.
Euskal Herrian produktu bat bertako hizkuntzan etiketatzeagatik salatzea. Ulergaitza ez ezik onartezina ere bada. Hizkuntza eskubideen inguruko deklarazioek etiketajea bertako hizkuntzan egitea babesten dute; hortaz, herritarren hizkuntza-eskubideen aurka egiten du hori horrela egiten ez duenak eta euskaldunon hizkuntza-eskubideak babesteko borondatea duen kooperatibaren kontra egiten duenak ere.
Plataforma per la Llengua erakundeak egindako azterketa batek, agerian utzi zuen gaztelania erabiltzea ezartzen duten 500 lege daudela. Eta zehazki produktuen etiketatzeari dagokionean, 200 arau daude gaztelaniaz etiketatzea arautzen dutenak. Gaztelania bat ere konplexurik gabe ezartzen den bitartean, ez dago euskara hutsez etiketatzeko aukerarik?
EAEren kasuan, gainera, legeak berak babestu egiten du euskaraz zein gaztelaniaz etiketatzea.
Asko gara euskaraz bizi nahi dugun herritarrak. Euskaraz bizi ahal izateko, beharrezkoa da eremu guztietan euskalduntzea eta zentzu horretan, beharrezkoa da baita ere produktuen etiketak euskaraz egotea (ahaztu gabe eskubidea ere badela). Euskararen aldeko jarrera irmoa duten herritarrak beharrezkoak ditugu. Hautu hori egiten duten guztiekin bat egiten du Kontseiluak.
Kontseiluaren ustez, Euskal Herria Esneak hartutako bideari jarraitu behar zaio, gure helburua erdiesteko, euskararen normalizaziora heltzeko, alegia. Lan honetan konpromisoa hartzen badugu soilik lortuko baitugu euskaraz bizitzea.
Data zehatza egon ez arren, Kontseiluak jakin izan du alderdi politikoak EAEko hauteskunde-kanpainari begira programak prestatzen ari direla, eta arrazoi horrengatik Kontseiluak hurrengo urteotan EAEn aplikatu beharreko hizkuntza politika iraultzeko proposamena luzatu die. “Egunotan ohartzen ari gara hauteskunde-kanpainan beste esparru batzuek hartuko dutela lehentasuna, eta horrexegatik euskarak dagokion lekua izan dezan galdegin diegu Kontseilutik” adierazi du Kontseiluko idazkari nagusi Paul Bilbaok.
Ohituraz, Kontseiluak hauteskunde-egitarauak aztertu izan ditu, eta ondoren, alderdiek aurkeztutako programen balorazioa egin izan du. “Oraingoan aurrea hartu eta egitarauak prestatzen ari diren unean luzatu nahi izan diegu proposamena alderdiei, eta, beraz, badute aukera herritarrei hauteskunde-kanpainan aurkeztuko dieten programak egokiagoak izateko” gaineratu du Bilbaok.
Aurrerapausoak eman diren arren, euskararen normalizaziotik urrun gaudela adierazi du Paul Bilbaok, eta ondorioz normalizazio-prozesua bizkortu beharra agertu du. “Horretarako gutxienekoak zein diren definituak ditu Kontseiluak: kanpo esku-hartzerik gabeko hizkuntza-politikarako eskubidea eta gure hizkuntzak beharko lukeen status egokia (berezkoa, ofiziala, lehentasunezkoa eta ezagutu beharrekoa” gaineratu du.
Lehenik eta behin, Kontseiluak alderdiei helarazitako proposamenak orain arte aplikatutako hizkuntza-politikaren hutsunerik handienak aztertzen ditu. “Finean etorkizunean eraginkorki jardun behar badugu, nahitaezkoa dugu orain arte egindakoa aztertzea eta hutsuneak zein diren zehaztea” azaldu du Kontseiluko ordezkariak.
Ondoren, hizkuntza-politikak izan beharreko helburu nagusiak zein izan beharko liratekeen azaltzen du dokumentuak; hain zuzen ere,. ezagutzaren unibertsalizazioa, euskararentzako espazio sozialak, euskararen aldeko motibazioa, zabalkunde soziala eta hizkuntza-eskubideak.
Horrekin batera hurrengo urteotan arlorik arlo egoerari buruzko irakurketa laburra eta egin beharrekoak zehazten ditu Kontseiluak helarazitako proposamenak. “Esparru gehienetan hartu beharreko neurrien proposamen-zerrenda osatu nahi izan dugu, besteak beste, helduen euskalduntze-alfabetatzean, administrazioaren euskalduntzean, arnasguneetan, hezkuntzan. Kontseiluak oso argi du hizkuntza-politika zehaztasunez definitu behar dela” adierazi du Bilbaok.
Amaitzeko Paul Bilbaok deia egin die EAEko hauteskundeetara aurkeztuko diren alderdiei: “Azken egunotan argitaratutako datuek erakutsi digute nahitaezkoa dela hizkuntza-politika aldatzea eta neurri eraginkorrak hartzea. Normalizazio-prozesuaren erritmoa azkartu behar dugu gure hizkuntza berreskuratuko badugu eta gure herrian euskaraz bizi ahal izatea errealitate bihurtzeko. Horrexegatik, eskatu nahi dugu Kontseiluak luzatutako proposamenari erreparatzeko eta haien programetan hizkuntza-politika eragingarria hartuko duten konpromisoa agertzeko”.
Euskararen Gizarte Erakundeen Kontseiluak “Hizkuntzaren keinua” liburu ilustratua aurkeztu zuen ostiralean Gasteizen. Liburua Euskaraz bizi nahi dut dinamikaren baitan kokatzen da eta bertan 25 idazle eta 26 ilustratzailek parte hartu dute. Liburuan parte hartu duten idazleetako batzuk euren lanak irakurri zituzten bertan eta zenbait ilustratzaileetako ere beren lanak azaldu zituzten. Aurkezpena Monte Hermoso jauregiko Hor dago! kafetegian egin zen.
Irakurtaldia Jon Basaguren bakarlariak eskainitako kanta batekin hasi zen eta segidan Kontseiluko idazkari nagusiak hartu zuen hitza liburu egitasmoaren helburuak azaltzeko.
Hizkuntzaren keinua liburua euskaraz bizitzeko nahiaren aldeko dinamikan kokatzen da. Izan ere, dinamika honen baitan euskaraz bizitzeko hautua harrotasunez adierazi nahi duten eragile eta herritar oro biltzea da helburua, baita idazleak ere, noski. Muga bakarra izan dute sortzaileek euren ekarpena egiteko, euskaraz bizitzeko nahiak iradokitzen diena islatzeko, Paul Bilbaok, Kontseiluko idazkari nagusiak adierazi duenez: 1.000 karaktereko luzera duen testua osatzea, alegia.
Liburua osatzen duten testuek gaia dute komun, baina hamaika estilo desberdin biltzen ditu; ipuinak, narrazioak, olerkiak, istorioak, oroitzapenak, hausnarketak… “Euskaraz bizitzea ahalbidetzen digute haien lanen bidez. Beste edozein hizkuntzatan bezala, euskaraz jarduten duten idazleei esker badugu literaturaz gozatzea, literaturaz hunkitzea”. Liburuan, hitzez bezain besteko lekua izan dute ilustrazioek. Izan ere, idazle bakoitzak sortutako testuaren osagarri, beste hogeita sei pertsonek irudi banatan adierazi dute euskaraz bizitzeko nahia.
Kontseiluko ordezkariak eskerrak eman zizkien liburuan ekarpena egin duten guztiei, hala nola, Castillo Suarezi, bidaia honetan gidari izan denari, idazle, ilustratzaile eta baita Elkar argitaletxeari, ateak zabaltzeaz gain giza baliabide ezin hobeak jarri dituelako eta Kutxabank fundazioari proiektua diruz laguntzeko egindako ahaleginagatik.
Liburuan parte hartu duten idazleetako batzuk euren lanak irakurri zituzten bertan (Patxi Zubizarreta, Karmele Jaio, Castillo Suarez, Iban Zaldua eta Rikardo Arregik) eta ilustratzaileetako batzuk ere beren lanak azaldu zituzten (Eider Eibar, Ainara Azpiazu, Maite Mutuberria, Eli Villar, Aitziber Akerreta, Oihana Leunda, Iosu Mitxelena). Batzuek zein besteek bertaratutakoen artetik eman zituzten beren azalpenak, zeuden mahaitik bertatik, eta horrek oso giro berezia sortu zuen Monte Hermoso jauregiko Hor dago! kafetegian.
Liburua Elkar dendetan eskuragarri egonen da eta Berria egunkariarekin batera ere kioskoetan lortzeko aukera izanen da.
Argazkian, 2011ko otsailaren 12an, EHEk deitu zuen “Sasi guztien gainetik… Euskaldun eta burujabe!” lelopeko nazio manifestazioaren ostean, Jose Luis Alvarez Enparantza “Txillardegi”-ri omenaldia egin zioten milaka euskaltzalek / cc-by-sa Zuzeu.com.
Jose Luis Alvarez Enparantza “Txillardegi”-k euskararen normalizazioa helburu egindako ekarpen oparoa landu zuten atzo goizean Donostiako Liburutegi Nagusiko sotoan egin ziren jardunaldietan eta bere ideiek bizi bizirik dirautela, etorkizunerako erregaia direla ondorioztatu zuten parte hartzaileek.
Jardunaldiak Donostiako euskalgintza biltzen duen Batzen koordinakundeak eta Euskararen Gizarte Erakundeen Kontseiluak antolatu zituzten eta bi erakunde horietako ordezkariek hartu zuten lehen hitza. Batzen-eko Jexux Arrizabalagak Txillardegik hainbat eremutan egindako ekarpena azpimarratu zuen eta noizbait merezi duen omenaldi nagusia antolatu beharko dela iradoki.
Jarraian Paul Bilbao Kontseiluko idazkari nagusiak hartu zuen hitza eta Txillardegiri esker ona adierazteaz gain, aurreko astean Kontseiluak aurkeztutako Euskararen normalizaziorako gutxienekoak ekarri zituen gogora. Izan ere, esku hartzerik gabeko hizkuntza-politika eta euskararentzat estatus egokia (berezkoa, ofiziala, lehentasunezkoa eta ezagutu beharrekoa) aldarrikatzen dituen adierazpen horrek Txillardegiren ekarpenak ditu oinarri.
Ondoren Kontseiluko ildo politiko-instituzionaleko arduraduna den Iñaki Lasak hartu zuen hitza eta Txillardegik frogatu duen ideiaren inguruan garatu zuen bere jarduna: “euskalduna oso leiala da bere hizkuntzarekin, ahal duenean euskaraz egiten du eta ondorioz erabilera mugatuaren arrazoiak beste nonbait topatu behar dira, alegia, Txillardegik ‘erdal elebakarraren diktadura’ bezala definitu duen horretan, euskaraz ari ahal izateko espazioak euskalduntzen administrazioek egindako lan eskasean eta orokorrean, azken hiru hamarkadotan garatu diren hizkuntza-politika okerretan”.
Imanol Esnaolak BAT soziolinguistika aldizkarian Txillardegirekin garatutako elkarlanetik abiatuz, glotopolitika alorrean honek egindako ekarpenak ekarri zituen gogora. Bere ustez oso bizirik dauden ideiak dira eta “jada ez dago bere ekarpenetik ihes egiterik, etorkizunerako erregai oparoa dira eta aurrerantzean baliatu behar dugu” esan zuen Esnaolak. Bukatzeko glotopolitika eremuan sakontzeko “Txillardegi institutua” sortu beharko litzatekeela proposatu zuen.
Atsedenaldi laburraren ondoren, Xabier Isasi unibertsitateko irakasleak hartu zuen hitza eta Txillardegirekin izandako bizipen bereziak gogora ekarriz, bere analisirako gaitasuna azpimarratu zuen eta, besteak beste, euskararen ezagutza eta erabileraren arteko harremana azaltzeko Txillardegik proposatutako eredu matematikoaren gainean aritu zen.
Segidan Urko Aiartza abokatuaren tartea izan zen eta Txillardegik Euskal Herriari egindako ekarpena azpimarratu zuen. “Herrien historian beren biziraupenean gakoak diren pertsonaiak izaten dira eta ez badaude, herri horiek hil egiten dira, bada, Txillardegi pertsona horietako bat izan da Euskal Herriarentzat” esan zuen Aiartzak. Honela, euskararen normalizaziorako eredugarriak izan zitezkeen nazioarteko esperientziak aztertzen Txillardegik egindako ahaleginaz aritu da eta azterketa horretatik atera zuen ondorio nagusia azpimarratu zuen: “hizkuntza berreskuratzeko botere politikoa ezinbestekoa da, baina boterea izateak soilik ez du hizkuntzaren berreskurapena bermatzen”.
Ondoren Bagerako Dani Goñik hartu zuen hitza eta Euskalgintzak euskararen normalizazio prozesuan izan beharko lukeen paperaz aritu zuen. Goñik, besteak beste, euskalgintzak zerbitzu emaile izatetik, euskaraz bizi ahal izateko baldintzak sortzeko eragile izatera pasa behar duela iradoki zuen “hori izango baita euskarari estatus egokia bermatzeko bide eraginkorrena” gaineratu zuen.
Unai Larreategik ere ildo beretik ekin zion bere saioari eta jardunaldietan hizlari aritu ziren guztiek aipatu zuten ideia azpimarratu zuen: “Txillardegi hainbat eremutan aditua zen, baina aritua ere bai; Txillardegi aktibista zen, euskararen aktibista eta horrela ulertu behar da, besteak beste, Euskal Herrian Euskaraz erakundearen sortzaile eta militante izatea”. Izan ere, Larreategik EHEren 30. urteurrenaren harira Txillardegiri egindako bideo-elkarrizketa baliatu zuen bere gogoetak azaltzeko eta Txillardegiren irudi eta hitzek amaiera ezin hobea eman zioten ekitaldiari.
Jardunaldiak ez ziren hor bukatu ordea, antolatzaileek Txillardegiren senideei opari xume bat eman nahi izan zieten eta une hunkigarriak bizi izan ziren Jone Forcada alargunak oroigarria jaso zuenean.
Euskal Konfederazioa eta Kontseiluaren izenean, Deiadar manifestaldi honetan parte hartu duzuen guziei mila esker. Milaka herritar bildu gira, gure hizkuntzaren ofizialtasunaren eta lege baten aldarrikatzeko. Euskararen aldeko sustenguak marka berri bat gainditu du Baionan. Zinez, eskerrak, euskararen aldeko urrats hori eginik. Azken 5 urteotan lurralde hizkuntzak aipagai izan badira ere (frantses gobernutik hitzeman hizkuntza-lege proiektua, diputatu eta senatari batzuek landu lege proposamenak edota Konstituzioaren aldaketa 2008an), gaur egun euskara bezalako hizkuntzek ez dute oraino ezagupen ofizialik frantses Estatuan.
Alta, beste edozein hizkuntza-komunitatek bezalaxe, euskaldunok ere hizkuntz eskubideak baditugu. Deiadar honen bidez zabaldu ditugun aldarrikapenez gain (euskara hizkuntza ofiziala izatea, Erregio edo Gutxiengoen Hizkuntzen Europako Ituna berrestea eta eragile bakoitzaren eskubideak eta betebeharrak finkatuko dituen hizkuntz lege eraginkorra bozkatzea eta aplikatzea), bildu gara euskaraz bizi nahi dugula adierazteko. Finean, euskaraz bizitzeko nahitaezkoa dugu geure hizkuntzak status egokia izatea. Euskara berezkoa da gure herrian, estatus ofiziala esleitu behar zaio, lehentasunezkoa egun bizi duen egoera gutxiagotuari amaiera emateko, bai eta ezagutu beharrekoa ere.
Eta Baionan egin dugun bezalaxe, Kemperen, Perpinyanen, Aiacciun, Tolosan eta Estrasburgon, besteak beste, milaka eta milaka jende bildu da gure hizkuntzentzat lege-koadro bat galdegiteko, gure hizkuntzetan normaltasun osoz bizi ahal izateko, ditugun hizkuntza-eskubideak ezagutuak eta errespetatuak izan daitezen. Lege babes horrek euskaldunok pairatzen ditugun diskriminazioen bukaera ekarri behar du.
Diskriminazio bat aipatzearren, hemen ditugu Seaskako Etxepare lizeoko ikasleen adibidea: ikasketak osoki euskaraz bururatu eta, baxoa ezin dute euskaraz pasatu. Eta aktualitateko beste adibide bat emateko, dirulaguntzen diskiriminazioa jasan duten euskal hedabideak ere ez nituzke aipatu gabe utzi nahi. Ezin dugu gehiago onartu horrelako hizkuntz eskubide urraketarik, ez irakaskuntza arloan, ez eta ere beste arloetan. Frantsesa erabilia eta garatua den heinean erabilia eta garatua izan behar da euskara. Herritarrei hizkuntz eskubideak onartuko dizkien legea eta botere publikoei betebeharrak finkatuko dizkien legea behar dugu.
Egungo manifestaldia euskararen berreskurapen osora eramamen gaituen bidean beste urrats bat besterik ez da. Botere publikoek beren erantzukizunak hartu behar dituzte, eta bildu gara hori oroitarazi eta aldarrikatzeko, gure aldetik segi dezagun mobilizatzen, segi dezagun euskara ikasten eta transmititzen, segi dezagun euskaraz bizitzen!
Zazpi mila lagun inguru elkartu ziren larunbatean Baionan egin zen manifestazioan. Martxa Euskararen Gizarte Erakundeen Kontseiluak eta Euskal Konfederazioak antolatu zuten, eta eragile ugariren babesa izan zuen.
Euskararen Gizarte Erakundeen Kontseiluak eta Euskal Konfederazioak manifestazioa antolatu dute Baionan. Deiadar manifestazioaren leloa “Gure hizkuntzak, eskubide bat, lege bat” izango da. Martxa arratsaldeko 17:00etan abiatuko da Xaho kaitik.
Lehenago ere euskarari lege geriza, lege babesa, aldarrikatzeko manifestaldiak antolatu izan dira Ipar Euskal Herrian, euskaltzaleen Deiadar modura irudikatu diren manifestaldi jendetsuak. Oraingo honetan baina, egun berean Frantziako Estatuan aitortzarik ez duten beste hizkuntzen aldeko mobilizazioak ere izanen dira Kemperen, Perpinyanen, Aiacciun, Tolosan eta Estrasburgon.
Kontseiluko idazkari nagusiak azaldu duenez, “Frantziako Estatuak mendeetan zehar lurralde-hizkuntzen kontrako politika aplikatu izan du eta gaur egun ere halaxe egiten du, nahiz eta hizkuntza horien hiztun komunitateen mobilizazioen bitartez tokian tokiko aldeko neurri edo politika batzuk abian jarri diren”.
Ildo beretik, Kontseiluko ordezkariak gehitu du Frantziako Estatuak Erregio edo Gutxiengoen Hizkuntzen Europako Ituna sinatu arren, ez duela berretsi eta ondorioz, ez duela Itunean jasotako neurriekin konpromisorik hartu behar izan. Are gehiago, “2008an Frantziako Asanbladak Konstituzioa aldatu zuen eta lurralde-hizkuntzak ondare izendatu. Orduz geroztik Gobernuak lege berri bat egingo zuela iragarri zuen, baina oraindik ez da ildo horretan urratsik eman” gaineratu du.
Bilbaoren ustez dagokion estatusa bermatua izan beharko luke. Berezko hizkuntzak bere herrian behar duena eta inguruko hizkuntza egonkortuek duten ber-bera. “Euskara berezkoa da bere lurraldean, eta ondorioz, ofiziala behar du izan, bai eta lehentasunezkoa eta ezagutu beharrekoa ere” esan du Paul Bilbaok.
Ildo beretik, euskaren biziraupena jokoan dagoela eta DEIADAR mobilizazioaren bitartez zer aldarrikatu nahi duten zehaztu du Paul Bilbaok:
Lehenik eta behin, Ipar Euskal Herrian euskara hizkuntza ofiziala izan dadin nahi dute, hots balio juridikoa izatea eta arlo guzietan erabilia eta garatua izatea. Bestetik, Frantziako Estatuak Erregio edo Gutxiengoen Hizkuntzen Europako Ituna berretsi dezala eskatzen dute, euskara bezalako lurralde-hizkuntzak eremu publikoan ofizialki aitortuak izan daitezen.
Azkenik, hizkuntzen lege egokia bozkatua eta aplikatua izatea aldarrikatzen dute, alde batetik lurralde hizkuntzetako hiztunen hizkuntza-eskubideak aitortzeko eta bakoitzaren betebeharrak finkatzeko, eta bestetik, martxan jarriak diren hizkuntza politika publikoak eragingarriak izan daitezen (ez bakarrik eragile bakoitzaren borondate onean oinarrituak) eta horren etorkizuna bermatuko duen lege-geriza da behar duguna.
“Egoera hori izanik ere, gero eta gehiago gara euskaraz bizi nahi dugun euskaldunak” argitu du Paul Bilbaok eta gaineratu du “hori uzten dute agerian azken garaiotan egindako inkestek, bai eta euskararen alde egiten diren mugimenduek izaten dituzten parte hartzaile kopuru handiak ere”. Berezko hizkuntzan bizitzea oinarrizko eskubidea dela eta, ondorioz, bere hizkuntzan bizi nahi duen herritarrak lege-babesa beharrezkoa duela aldarrikatu du paul Bilbaok, alegia, euskarak ere ofizialtasuna behar duela.
Amaitzeko, Euskal Herriaren luze-zabalean bizi diren euskaltzale guztiak martxoaren 31n Baionan egingo den manifestazioan parte hartzera gonbidatu ditu Kontseiluko zuzendaritzak. Nahi duenak www.deiadar.org blogean aurkituko mobilizazio honen berri.
“Agindua zor” dio euskal esaera zaharrak, emandako hitza bete beharrekoa dela adierazteko eta horixe bera baliatu du Euskararen Gizarte Erakundeen Kontseiluak alderdi edo hautagaiek euskararen normalizazioaren karira hartzen dituzten engaiamenduak bildu eta hedatzeko sortu duen ataria izendatzeko.
Euskal Herria Esnea
