Hau Pittu Hau – Euskaldunon konpartsa

Argazkian, Amets Arzallusek eraman zuen lekukoa 18. Korrikako azken kilometroan, AEK-ko eta Korrikako arduradunekin batera, berak egina baitzen lekuko barruan Euskal Herri osoa eskuz esku zeharkatu duen mezua.

Ama hizkuntza esaten dugu hizkuntzak erditzen gaituelako.

Erditzen esaten dugu amak gu egiten gaituenean guk ere bera egiten dugulako ama, elkar egitea da erditzea. Antzeko zerbait gertatzen da hizkuntzarekin ere. Hizkuntzak egiten gaitu gu eta guk egiten dugu hizkuntza. Elkarren lekuko gara. Elkarri emanez bizi gara. Hizkuntzak guri eta guk hizkuntzari, arnasa eta izatea.

Ikasten ari denak ematen dio irakasten ari denari zentzua. Irakasten ari denak ematen dio hiztun zaharrari norabide berri bat. Hiztun zaharrak eman behar dio ikasten ari denari eskua. Denok eman behar diogu elkarri euskara.

Euskara da ene ama hizkuntza. Baina ama hizkuntza zer da? Ama hizkuntza ez da lehenik ikasten den hura, ez da amaren magalean jaso genuen hura, ama hizkuntza da, enetzat, pentsatzeko baliatzen dugun hizkuntza. Gure arrazoiak eta irudiak nola fabrikatzen ditugun han dago gure ama hizkuntza. Eta posible da, bizitzan zehar, euskara ama hizkuntza bilakatzea, euskaraz pentsatzen ikastea. Bide horretan zatoztenoi miresmen eta goraintzi, eta norbaitek esaten baldin badizue zuek euskaldun berriak zaretela, edo euskara ez dela zuen ama hizkuntza, esaiozue zaharra izatea ez zaiola inori gustatzen, eta bide batez, esaiozue, ama hizkuntza ez dela lehenik ikasten den hura, pentsamendua sortzen duen bakoitzaren hizkuntza baizik.

Herri hau ere euskaraz pentsatuko dugu, edo ez da izanen. Hautatzen diogun ama hizkuntzaren arabera dago gure herriaren geroa. Erdaraz mintzaraziko gaituztela? Badakigu hori. Herri honek pentsatu beharko du zerbait erdarari buruz, baina herri hau ezin da pentsatu erdaraz, herri hau euskaraz pentsatuko dugu, edo ez da izanen.

Herri bat erditu nahi badugu, inork erditzekotan, ama hizkuntzak erdituko gaitu.

Maider Heguy Iparraldeko AEKren presidentearen eta Jakes Bortairu AEKren Artezkaritza kontseiluko kidearen hitzaldia hemen.

“Eman euskara elkarri” lelopean,  martxoaren 14an abiatuko da aurtengo Korrika, hemezortzigarrena, Andoaineko Martin Ugalde kultur parketik, 16:30ean; hamaika egunez Euskal Herria zeharkatu ondoren hilaren 24an Baionan amaitzeko. Bilbora martxoaren 21ean helduko da, 17:30 aldera. Erandiotik igaro ostean San Inaziora helduko da eta 21:30 pasatxo Abusutik irtengo da, Etxebarrira. Tartean lau ordu emango ditu auzoetatik gora eta behera.

Argazkian, gaur Unesco Etxean, Bilbon, Korrika 18 aurkeztu dute Korrika arduradun Edurne Brouardek, AEKren Koordinatzaile nagusi Mertxe Mugikak eta AEKren Artezkaritza kideek / cc-by-nd Euskalakari AEK.

Andoainetik, Martin Ugalde parketik, abiatuko da martxoaren 14an euskararen aldeko lasterketa erraldoia martxoaren; eta martxoaren 24an Baionan bukatuko da. Edizio honen lelo eta mezu nagusia “Eman euskara elkarri” da, euskarak euskal herritarrok elkarrekin bizitzeko hizkuntza izan behar duelako. Elkarri hitz egiteko hizkuntza. Elkar entzuteko eta ulertzeko. Horren harira, Korrika 18k eta AEK-k egun euskalduntzen eta alfabetatzen ari diren ikasle guztiak omendu nahi dituzte; bere ahaleginarekin euskaraz bizi ahal izatea ahalbidetzen eta, beraz, elkarbizitzarako aukerak sortzen ari direlako. Informazio gehiago Korrikaren web-gunean eta Korrika-AEKren sare sozialetan.

Korrika 18ren mezua: “Eman euskara elkarri”

Argazkian, azaroaren 10ean Baionan burutuko den manifestaziora joateko deia egin zuten urriaren 24an Bilbon batu diren eragile politiko, sindikal eta sozial ugarik; tartean Hau Pittu Hau konpartsak.

Herrira mugimenduak larunbatean Baionako karriketan antolatu duen manifestazio nazionalera joateko azken deia burutu du gaur Bilbon egindako agerraldi publiko batetan. Bertan, Ane Zelaiak eta Nagore Garciak mobilizazioaren garrantziaz ohartarazi dute eta deialdiaren inguruan bildutako babesak destakatu dituzte. Historikoa izango den manifestazio baten aurrean gaude eta horrek Frantzia eta Espainiako Gobernuek indarrean mantentzen duten espetxe politika aldarazteko konpromiso berriak sustatu eta elkarlana areagotu behar du. Webgunean jarri dituzte larunbateko deialdiaren manifestua eta atxikimenduen zerrenda. Hain zuzen ere, Hau Pittu Hau konpartsak deialdiarekin bat egin eta bertara joatera deitzen du.

Argazkian, azaroaren 10ean Baionan burutuko den manifestaziora joateko deia egin zuten atzo goizean Bilbon batu diren eragile politiko, sindikal eta sozial ugarik; tartean Hau Pittu Hau konpartsak.

Hamarkadetan luzatu den gatazkari konponbide justu bat eman eta denon artean bakea eraikitzeko aukera berriak zabaldu dira Euskal Herrian. Bide honetan bat egin dute azken hilabeteotan erakunde eta kolektibo ugarik gure herrian, eta helburu honetan aurrera egiteko bidelagun ditugu nazioarteko pertsona eta eragile ugari ere.

Gatazkaren oinarriak eta ondorioak konponduko dituen bidea da denon artean egin nahi duguna. Munduko beste hainbat herrialdetan bezala, gurean ere beharrezkoa izango da preso eta ihesean diren herritarren afera konpontzea.

Espainiar eta frantziar espetxeetan dauden euskal preso politikoen giza eskubideak errespetatzea berehala hartu beharreko neurria dela pentsatzen dugu.

Zentzu horretan, eta Aieteko Nazioarteko konferentzian (2011ko urriaren 17an) bildu adituen (*) aholkuei jarraituz, guk –mozio honen izenpetzaileek- 2012ko azaroaren 10ean Baionako karriketan manifestatzera dei egiten dugu, ondoko lehen aldarrikapenen inguruan;

• Euskal Presoak Euskal Herrira ekartzea.
• Eritasun larriak dituzten presoen libratzea.
• Bizi osorako espetxe zigorrera daramaten legeri berezien deuseztatzea, (Espainian 197/2006 doktrina eta perpetuite kondena Frantzian).
• Zigorraren bi herenak edo hiru laurdenak bete dituzten presoen libratzea, eta Frantzian baldintzapean askatuak izan daitezken presoen libratzea.
• Isolamendu egoerekin bukatzea.
• Euskal iheslari politikoen aurkako jazarpenarekin amaitzea.

Bai, iritsi zaigu garaia, Euskal Herriko hiritar orori, izan jatorri, ideia politiko edo erlijioso desberdinetako, bakearen eraikitzaile izateko ; hau da, Euskal Herrian bakea izan dadin sortzen ari den dinamika herrikoiaren aktore zuzenak izateko.

*Kofi Annan, ONUko idazkari orokor ohia eta bake nobel sariduna; Gerry Adams irlandarra, Sinn Fein-eko presidentea; Bertie Ahern, Irlandako lehen ministro ohia; Pierre Joxe, frantses barne ministro ohia; Gro Harlem Brundtland, norbegiar lehen ministro ohia; eta Jonathan Powell, Tony Blair-en kabinete buru ohia.

2012ko urria.

Argazkian, manifestazio arrakastatsua egin zuten larunbatean Baionan / © Kontseilua

Euskal Konfederazioa eta Kontseiluaren izenean, Deiadar manifestaldi honetan parte hartu duzuen guziei mila esker. Milaka herritar bildu gira, gure hizkuntzaren ofizialtasunaren eta lege baten aldarrikatzeko. Euskararen aldeko sustenguak marka berri bat gainditu du Baionan. Zinez, eskerrak, euskararen aldeko urrats hori eginik. Azken 5 urteotan lurralde hizkuntzak aipagai izan badira ere (frantses gobernutik hitzeman hizkuntza-lege proiektua, diputatu eta senatari batzuek landu lege proposamenak edota Konstituzioaren aldaketa 2008an), gaur egun euskara bezalako hizkuntzek ez dute oraino ezagupen ofizialik frantses Estatuan.

Alta, beste edozein hizkuntza-komunitatek bezalaxe, euskaldunok ere hizkuntz eskubideak baditugu. Deiadar honen bidez zabaldu ditugun aldarrikapenez gain (euskara hizkuntza ofiziala izatea, Erregio edo Gutxiengoen Hizkuntzen Europako Ituna berrestea eta eragile bakoitzaren eskubideak eta betebeharrak finkatuko dituen hizkuntz lege eraginkorra bozkatzea eta aplikatzea), bildu gara euskaraz bizi nahi dugula adierazteko. Finean, euskaraz bizitzeko nahitaezkoa dugu geure hizkuntzak status egokia izatea. Euskara berezkoa da gure herrian, estatus ofiziala esleitu behar zaio, lehentasunezkoa egun bizi duen egoera gutxiagotuari amaiera emateko, bai eta ezagutu beharrekoa ere.

Eta Baionan egin dugun bezalaxe, Kemperen, Perpinyanen, Aiacciun, Tolosan eta Estrasburgon, besteak beste, milaka eta milaka jende bildu da gure hizkuntzentzat lege-koadro bat galdegiteko, gure hizkuntzetan normaltasun osoz bizi ahal izateko, ditugun hizkuntza-eskubideak ezagutuak eta errespetatuak izan daitezen. Lege babes horrek euskaldunok pairatzen ditugun diskriminazioen bukaera ekarri behar du.

Diskriminazio bat aipatzearren, hemen ditugu Seaskako Etxepare lizeoko ikasleen adibidea: ikasketak osoki euskaraz bururatu eta, baxoa ezin dute euskaraz pasatu. Eta aktualitateko beste adibide bat emateko, dirulaguntzen diskiriminazioa jasan duten euskal hedabideak ere ez nituzke aipatu gabe utzi nahi. Ezin dugu gehiago onartu horrelako hizkuntz eskubide urraketarik, ez irakaskuntza arloan, ez eta ere beste arloetan. Frantsesa erabilia eta garatua den heinean erabilia eta garatua izan behar da euskara. Herritarrei hizkuntz eskubideak onartuko dizkien legea eta botere publikoei betebeharrak finkatuko dizkien legea behar dugu.

Egungo manifestaldia euskararen berreskurapen osora eramamen gaituen bidean beste urrats bat besterik ez da. Botere publikoek beren erantzukizunak hartu behar dituzte, eta bildu gara hori oroitarazi eta aldarrikatzeko, gure aldetik segi dezagun mobilizatzen, segi dezagun euskara ikasten eta transmititzen, segi dezagun euskaraz bizitzen!

Zazpi mila lagun inguru elkartu ziren larunbatean Baionan egin zen manifestazioan. Martxa Euskararen Gizarte Erakundeen Kontseiluak eta Euskal Konfederazioak antolatu zuten, eta eragile ugariren babesa izan zuen.

Argazkiak eta bideoa: © Euskararen Gizarte Erakundeen Kontseilua

Euskararen Gizarte Erakundeen Kontseiluak eta Euskal Konfederazioak manifestazioa antolatu dute Baionan. Deiadar manifestazioaren leloa “Gure hizkuntzak, eskubide bat, lege bat” izango da. Martxa arratsaldeko 17:00etan abiatuko da Xaho kaitik.

Euskararen Gizarte Erakundeen Kontseiluak eta Euskal Konfederazioak manifestazioa antolatu dute Baionan martxoaren 31rako. Deiadar manifestazioaren leloa “Gure hizkuntzak, eskubide bat, lege bat” izango dela azaldu dute Bilbon egindako prentsaurrekoan. Kontseiluaren zuzendaritzak agerraldia egin du gaur deialdiaren berri eman eta euskaltzale guztiak bertan parte hartzera gonbidatzeko. Manifestazioa arratsaldeko 17:00etan abiatuko da Baionako Xaho kaitik (Argazkia: © Kontseilua)

Lehenago ere euskarari lege geriza, lege babesa, aldarrikatzeko manifestaldiak antolatu izan dira Ipar Euskal Herrian, euskaltzaleen Deiadar modura irudikatu diren manifestaldi jendetsuak. Oraingo honetan baina, egun berean Frantziako Estatuan aitortzarik ez duten beste hizkuntzen aldeko mobilizazioak ere izanen dira Kemperen, Perpinyanen, Aiacciun, Tolosan eta Estrasburgon.

Kontseiluko idazkari nagusiak azaldu duenez, “Frantziako Estatuak mendeetan zehar lurralde-hizkuntzen kontrako politika aplikatu izan du eta gaur egun ere halaxe egiten du, nahiz eta hizkuntza horien hiztun komunitateen mobilizazioen bitartez tokian tokiko aldeko neurri edo politika batzuk abian jarri diren”.

Ildo beretik, Kontseiluko ordezkariak gehitu du Frantziako Estatuak Erregio edo Gutxiengoen Hizkuntzen Europako Ituna sinatu arren, ez duela berretsi eta ondorioz, ez duela Itunean jasotako neurriekin konpromisorik hartu behar izan. Are gehiago, “2008an Frantziako Asanbladak Konstituzioa aldatu zuen eta lurralde-hizkuntzak ondare izendatu. Orduz geroztik Gobernuak lege berri bat egingo zuela iragarri zuen, baina oraindik ez da ildo horretan urratsik eman” gaineratu du.

Bilbaoren ustez dagokion estatusa bermatua izan beharko luke. Berezko hizkuntzak bere herrian behar duena eta inguruko hizkuntza egonkortuek duten ber-bera. “Euskara berezkoa da bere lurraldean, eta ondorioz, ofiziala behar du izan, bai eta lehentasunezkoa eta ezagutu beharrekoa ere” esan du Paul Bilbaok.

Ildo beretik, euskaren biziraupena jokoan dagoela eta DEIADAR mobilizazioaren bitartez zer aldarrikatu nahi duten zehaztu du Paul Bilbaok:

Lehenik eta behin, Ipar Euskal Herrian euskara hizkuntza ofiziala izan dadin nahi dute, hots balio juridikoa izatea eta arlo guzietan erabilia eta garatua izatea. Bestetik, Frantziako Estatuak Erregio edo Gutxiengoen Hizkuntzen Europako Ituna berretsi dezala eskatzen dute, euskara bezalako lurralde-hizkuntzak eremu publikoan ofizialki aitortuak izan daitezen.

Azkenik, hizkuntzen lege egokia bozkatua eta aplikatua izatea aldarrikatzen dute, alde batetik lurralde hizkuntzetako hiztunen hizkuntza-eskubideak aitortzeko eta bakoitzaren betebeharrak finkatzeko, eta bestetik, martxan jarriak diren hizkuntza politika publikoak eragingarriak izan daitezen (ez bakarrik eragile bakoitzaren borondate onean oinarrituak) eta horren etorkizuna bermatuko duen lege-geriza da behar duguna.

“Egoera hori izanik ere, gero eta gehiago gara euskaraz bizi nahi dugun euskaldunak” argitu du Paul Bilbaok eta gaineratu du “hori uzten dute agerian azken garaiotan egindako inkestek, bai eta euskararen alde egiten diren mugimenduek izaten dituzten parte hartzaile kopuru handiak ere”. Berezko hizkuntzan bizitzea oinarrizko eskubidea dela eta, ondorioz, bere hizkuntzan bizi nahi duen herritarrak lege-babesa beharrezkoa duela aldarrikatu du paul Bilbaok, alegia, euskarak ere ofizialtasuna behar duela.

Amaitzeko, Euskal Herriaren luze-zabalean bizi diren euskaltzale guztiak martxoaren 31n Baionan egingo den manifestazioan parte hartzera gonbidatu ditu Kontseiluko zuzendaritzak. Nahi duenak www.deiadar.org blogean aurkituko mobilizazio honen berri.