Hau Pittu Hau – Euskaldunon konpartsa

Apirilaren 13an Agoitzen egingo den Euskaraz Bizi Egunak euskalgintzaren babesa jaso du gaur. Alta, Iruñean egindako agerraldiak utzi du bestelako albisterik. Izan ere, oraindik ezagutzera eman gabe zegoen jaia eta aldarrikapena uztartuko dituen egitasmoaren egitaraua. Auzolanetik sortutako Euskaraz Bizi Egunaren nondik norakoak agertu ostean, euskaltzaleak Agoitzera eramateko EHEk prestatu duen spot “berezi eta ezberdina” aurkeztu dute euskaltzaleek. Bestalde, Ateak Ireki agerkari digitalak zabaldu duenez, EHEko kide bat atxilotu du Iruñeako Udaltzaingoak Alde Zaharrean, kartelak jartzeaz akusaturik, Euskaraz Bizi Eguna iragartzeko emandako prentsaurrekoa eta gero. Kartelak jartzea eta identifikatzeari uko egitea leporatzen diote. EHEko beste kide batzuek esan dutenez, ez diote ezta identifikatzeko aukera eman eta taberna batetik atera ondoren polizi kotxe batean sartu dute eta komisaldegira eraman dute.

Euskal Herriak Euskarazek zabaldutako oharra:

Agerraldi honen bitartez, Euskal Herri euskaldunaren aldeko lanean bidelagun ditugun euskalgintzako kide eta eragileekin batera, euskaraz bizitzearen aldeko hautua indartzeko mugarri berri bat izan nahi duen egunean parte hartzeko deia luzatu nahi diegu berriz ere euskaraz bizi nahi duten guztiei.

Izan ere, Euskaraz Bizi Egunarekin, jaia eta aldarrikapena uztartuz zapalkuntzari aurre egin eta Euskal Herri euskalduna eraikitzeko bidera hurbildu nahi ditugu herritarrak, euskara eta euskaldunak menpeko bihurtzen gaituzten asimilazio estrategien aurrean euskaraz biziko den herrirantz bidea egiten joateko, inoren eta ezeren zain gelditu barik.

Bide luzea dugu egiteko. Izan ere, geuri dagokigu euskaraz bizitzeko bidea egin eta jendartean eragitea; auzolanetik, bakoitzak bere horretan eta guztiok batera, bidea egin eta aldaketak eragin baititzakegu euskara ezagutu beharrekoa eta lehentasunezkoa izan dadin Euskal Herri osoan. 7 euskaldun + erdaldun 1 = 8 erdaldun ekuazioarekin apurtu eta determinazioz eguneroko hizkuntza praktikan burujabe jokatzea, espaloitik ez jaistea, ezinbestekoa da horretarako. Hauxe da apirilaren 13ko egitasmoaren leloa “Ez zaitez espaloitik jaitsi. Euskaraz bizi!” izatearen arrazoia.

Auzolanetik sortua

Sei urtez bide egin ostean Hizkuntza Eskubideen Eguna atzean utzi eta Euskaraz Bizi Eguna antolatzeari ekin genion EHEtik. Aurten laugarrenez antolatu dugun ekimenak Etxarri-Aranatzen hasi zuen ibilbidea, umiltasun handiz. Deialdiarekiko atxikimendu zabalak eta honen inguruan sortzen joan den mugimenduak bultzatuta Euskaraz Bizi Eguna dimentsio zabalagoa hartzen hasi zen, Gernika-Lumon ospatutakoak frogatu bezala. Iaz,  Donostia bezalako hiriburu batera egin zuen salto EBEak. Etxarri-Aranatz, Gernika-Lumo eta Donostia izan dira, beraz, euskaraz bizi nahi duen herriaren erakusleiho azken urteotan.

Aurtengoa bezala, aurreko Euskaraz Bizi Egun guztiak sortu ditugu auzolanetik, tokian tokiko euskalgintzarekin eta eragile sozial zein kulturalekin batera. Aurtengoa bide beretik joango da. Eguneko egitarauari dagokionez ere, lan handia egin dugu Agoizko eta Nafarroa Garaiko ekialdeko eragileekin hauen parte-hartzea bilatzeko. Gure eskerrik beroenak helarazi nahi dizkiegu hemendik, Agoizko udala barne, egitaraua osatzen eta eguna aurrera ateratzen laguntzen ari zaizkigunei.

Horrekin batera, Euskal Herriko herri eta auzoetako euskalgintzarekin eta bestelako eragileekin harremanak abiatu ditugu egitasmo honen berri eman eta “espaloitik ez jaistearen” aldeko ekimenari atxikimenduak gehitzeko asmoarekin. Bide batez, eskerrak eman nahi dizkiegu gaurkoan gurekin diren Sortzen-Ikasbatuazeko Garikoitz Torregrosa, Topaguneko Oskar Zapata, AEK-ko Helios del Santo, Nafarroako Ikastolen Elkarteko Pello Marinelarena eta Kontseiluko Maite Indari deialdi honi babesa agertzeagatik.

Egitarau oparoa

Euskaraz Bizi Eguneko egitarau zabala da auzolanaren erakusgarri. Goizean goiz dianak egingo dira herritik zehar. 10:30ean, baina, izango da egunari hasiera emateko txupinazoa. Goiz osoan zehar buruhandiak, gaiteroak, trikitilariak, Abesbatza, Burrunba, Dantzariak, txistulariak eta txaranga ibiliko dira herritik zehar giroa alaitzen. Erraldoien Topaketa ere izango da goizean zehar. Artisauen eta euskalgintzaren azoka, erakusketa (kultur etxean) talogileak eta Herri Kirol erakustaldia (12:00etan) ere izango dira presente Agoizko kaleetan.

Haurren txokoa ezin aipatzeke utzi. 11:00etatik 14:00etara bitartean puzgarriak eta eskulan tailer ezberdinak egongo dira txikientzat, eta, 16:30etan Txan Magoaren ikuskizunaz gozatzen ahal izango dute Kultur etxean.

Eguerdian ehunka lagunentzako bazkari herrikoia eta ondoko kantaldi herrikoia izango dira protagonista nagusiak.

Ondoren, 17:00etan dantzaldia hasiko da Tximeleta taldearen eskutik. Ordubetez ariko dira Tximeletakoak, 18:00etan, “Ez zaitez espaloitik jaitsi. Euskaraz bizi!” lelopean eta musika eta kolore artean egingo baitu bidea euskaltzale andana bilduko dituen kalejira aldarrikatzaileak. Bukaeran, ekitaldia izango da eta ondoren Tximeletakoek dantzaldiarekin jarraituko dute 21:00ak bitartean.

21:30ean hasiko dira kontzertuak. Kezkak eta Leihotikan taldeek jarriko dituzte dantzan euskaltzaleak, eta, hauen ostean, DJ Jotatxoren saioarekin jarraituko dute dantzan goizalderaino.

Spot “berezi eta ezberdina”

Euskaraz Bizi Egunera dei egiteko sortu dugun spot berezia aurkezteko baliatu nahi dugu gaurko agerraldia. Spot berezia da, ezohikoa, deigarria. Egun dezente ezezagun izaten jarraitzen duen hondarrarekin egindako artean oinarritzen da.Txema Esteban marrazkilariaren eskutik, euskaldun izatearen  harrotasunez, espaloitik jaitsi gabe euskaraz biziz Euskal Herri euskaldunerako bidea egin dezakegula irudikatu nahi izan dugu. Horrat emaitza.

Euskal Herrian Euskaraz (EHE)
Iruñean, 2013ko martxoaren 27an

Euskal Herrian Euskaraz herri mugimenduko eragile euskaltzaleak heldu den apirilaren 13an Agoitzen (Nafarroa Garaia) egingo du Euskaraz Bizi Eguna (EBE).

Euskaraz Bizi Eguneko egitarau zabala da auzolanaren erakusgarri. Goizean goiz dianak egingo dira herritik zehar. 10:30ean, baina, izango da egunari hasiera emateko txupinazoa. Goiz osoan zehar buruhandiak, gaiteroak, trikitilariak, Abesbatza, Burrunba, Dantzariak, txistulariak eta txaranga ibiliko dira herritik zehar giroa alaitzen. Erraldoien Topaketa ere izango da goizean zehar. Artisauen eta euskalgintzaren azoka, erakusketa (kultur etxean) talogileak eta Herri Kirol erakustaldia (12:00etan) ere izango dira presente Agoizko kaleetan.

Haurren txokoa ezin aipatzeke utzi. 11:00etatik 14:00etara bitartean puzgarriak eta eskulan tailer ezberdinak egongo dira txikientzat, eta, 16:30etan Txan Magoaren ikuskizunaz gozatzen ahal izango dute Kultur etxean.

Eguerdian ehunka lagunentzako bazkari herrikoia eta ondoko kantaldi herrikoia izango dira protagonista nagusiak.

Ondoren, 17:00etan dantzaldia hasiko da Tximeleta taldearen eskutik. Ordubetez ariko dira Tximeletakoak, 18:00etan, “Ez zaitez espaloitik jaitsi. Euskaraz bizi!” lelopean eta musika eta kolore artean egingo baitu bidea euskaltzale andana bilduko dituen kalejira aldarrikatzaileak. Bukaeran, ekitaldia izango da eta ondoren Tximeletakoek dantzaldiarekin jarraituko dute 21:00ak bitartean.

21:30ean hasiko dira kontzertuak. Kezkak eta Leihotikan taldeek jarriko dituzte dantzan euskaltzaleak, eta, hauen ostean, DJ Jotatxoren saioarekin jarraituko dute dantzan goizalderaino.

Argazkian, EHEk deituta, milaka lagunek parte hartu zuten 2012ko martxoaren 17an Donostian ospatutako Euskaraz Bizi Egunean / © Euskal Herrian Euskaraz.

Badator beste behin ere euskaldun eta euskaltzaleok irrikaz espero genuen Korrika, aurten, hamazortzigarrenez. “Eman euskara elkarri” lelopean egingo du Andoaingo Martin Ugalde Kultur Parketik abiatu eta Baiona helmuga izango duen bidea, eta milaka, hamarnaka mila, auskalo zenbat izango diren, aurten ere, euskaraz bizitzearen aldeko aldarria jantzita errepidera jauzi egin eta euskararen normalizazioari erritmoa markatzera aterako diren herritar, euskaldun, euskaltzaleak. Zita garrantzitsua da Korrika euskaldunontzat. Euskaraz bizitzearen aldeko herri gogoa piztu eta artikulatu, indarrak bildu, asmoak indarberritu eta euskaraz bizi nahi duen herriaren erakusle baita hainbeste urtetan hainbeste kilometro egin eta hainbeste jende bildu duen Korrika. Hitzordu hau iristear den aldioro egiten dugun lez, Euskal Herrian Euskaraz (EHE) herri mugimenduko eragile euskaltzaletik deialdia egin nahi dizuegu euskararen alde egotetik harago euskararen alde egitera pasatzeko prest dagoen herri euskalduna osatzen duzuen guztiei, euskaldun izatearen harrotasuna erakutsiz, espaloitik ez jaisteko konpromisoa norbere eginez, Korrikan parte hartuz Euskal Herri euskaldunaren aldeko bidean urratsak eman ditzagun.

EHEtik planteamendu berezia egin dugu Korrika18-ri begira. Batetik, Korrika16-an abiatu genuen barraskiloaren ekimena berreskuratu dugu. EHEren barraskiloak, hortaz, Korrika18ren lehen kilometrotik egingo du bide, hainbat herritatik pasatuz (eta lasterbideren bat edo beste baliatuz), Baionaraino. Bestalde, azken urteotako ildoari jarraituz, 5 eurotan salduko ditugun ‘Euskalduna naiz eta harro nago!’ lelodun kamiseten hedapena egingo dugu korrikalariek euskaldun izatearen harrotasunez jantzita korri egin dezaten. Azkenik, betiko ohiturari jarraiki, euskaraz bizitzearen aldeko aldarriz josiko dugu Korrika18-ren ibilbidea.

Sasi guztien gainetik, espaloitik jaitsi gabe, garenaren harrotasuna erakutsiz egunez egun eta urratsez urrats bidea egin eta aldaketak eragin ditzakegulako, eman euskara elkarri eta goazen Korrika Euskal Herri euskaldunerantz!

Honekin batera, Korrika bukatu eta gutxira, apirilaren 13an Agoitzen ospatuko dugun Euskaraz Bizi Egunean arestian aipatu arrazoi berberengatik parte hartzeko deia ere luzatu nahi dizuegu hemendik.

Andoainen, 2013ko martxoaren 13an.
Euskal Herrian Euskaraz (EHE)

Argazkian, EHEk deituta, milaka lagunek parte hartu zuten martxoaren 17an Donostian ospatutako Euskaraz Bizi Egunean / © Euskal Herrian Euskaraz.

Euskararen Legea bezala ezaguna den Euskararen Erabilera Normalizatzeko Oinarrizko Legeak 30 urte beteko ditu heldu den azaroaren 24an. EHEtik hainbat mobilizazio deitu ditugu egun horretarako; izan ere, hiru hamarkada, mende herena iragan da kasik euskararen herrian bertako hizkuntza normalizatzea helburu ei zuen legea onartu zenetik. Urteotan, egin beharreko bidearen zati bat egin denik ezin ukatu daitekeen arren, ezin da ukatu ere sumisioan oinarritutako 30 urte, arrotzek inposatutako mugak nekez urratu ditugun 30 urte, ipar egokirik gabeko 30 urte izan direla, finean, herrialdeotako Euskararen Legearen gerizan igarotakoak.

Ia ziur Araba, Bizkaia eta Gipuzkoako lehendakari berri izango den Iñigo Urkulluk, eta bide batez, berak ordezkatzen duen alderdiak ez dute halakorik uste; kontrakoa akaso. Iragan uztailaren 25ean aipatu legearen 30. urtemuga ospatu zuen EAJk, eta bertan, hitzaldi luze eta mamitsua egin zuen ordurako jada lehendakarigai zenak euskararen iraganaz eta geroaz; egindakoaz eta egin gabe geratu denaz. Horrat pasarte batzuk:

“Gure gizarteak asko zor dio lege honi, lege honek mesede handia egin baitio Herri honen bizikidetzari (…) Euskararen Legea gogora ekartze hutsarekin burura datozkit segidan hainbat printzipio eta balore. Gure Herriaren aurrerabiderako ezinbestekoak: bizikidetza, berdintasuna, elebitasuna elebitasun orekatu eta berdinkidea, herritarren hizkuntza-eskubideak eta askatasuna, kohesio soziala, adostasuna”.

“Hizkuntza politika aktiboa behar da: erabiltzeko gogoa pizteko eta aukerak sortzeko; erabilera bermatzeko eta sustatzeko (…) Legea, ordea, ez da zernahitarako sendabidea. Legerik eta araurik gabe ezin da. Politika publiko sustatzailerik gabe ezin da. Horretan badute zereginik franko herri-aginteek. Herri-aginteei, ez zaie, ez, zer hobeturik falta”.

“Sendabiderik inon baldin badago, geu gara sendabidea. Azken hitza, inoiz baino gehiago, gizarte osoaren esku dago, gutariko bakoitzaren esku. Guztion esku. Egin nahi, egin ahal eta egiten dugunaren esku”.

Ez gatoz bat hurrengo lehendakariarekin. Lege honen eskutik eman diren urratsak ukatu gabe, asko dira ezinbestez aipatu beharreko hutsune eta gabeziak alor honetan. Oraindik orain, XXI. mendean, Euskal Herrian ezin gara euskaraz bizi; euskaldunon hizkuntza eskubideak ez dira bermatzen oinarri-oinarrizko zerbitzuetan zein egunerokoan, eta horien bermetik hurbil gaudenik ere ezin da esan. Ustez euskara ofiziala den Araba, Bizkaia eta Gipuzkoako lurraldeetan ere ez. Gure gizarteak lege honi asko zor diola esatea ez da mokadu xamurra, lege honek herri euskaldunari 30 urteren ostean zor dionaren lekukoontzat.

Administrazioek erdaraz funtzionatzen dute, euskarazko hedabideak ez dira behar bezala sustatzen, lan deialdi publikoetan euskarari begirako gutxienekoak ez dira betetzen; euskararen arnasguneak ez dira babesten eta sustatzen; eskolak ikasleak euskaldundu gabe jarraitzen du eta helduen euskalduntzea lortzeko baliabideak urriegiak dira, euskararen ezagutza unibertsala tronpatuz. Zer esanik ez euskara bultzatzeko helburuz sortu ei zen Euskal Irrati Telebistaz; erdara hutsezko kanala duena nagusi. Azken honek islatzen du Euskararen Legeak jasotzen dituen printzipioen aplikazioaren errealitate konplexuz bete eta gordina. Erdara eta erdaldunak lehen mailako; euskara eta euskaldunak beti atzetik, beti azpitik, herri euskaldunak pairatzen dituen hizkuntza-politika ezberdin guztiekin gertatzen den bezala.

Areago, lege hau bizikidetzarako mesedegarria izan dela esatea ere mingarria da. Batez ere kontuan hartzen badugu bizikidetza ustez eredugarri hori euskaldunon menpekotasunean eta euskaldunon eskubideen urraketa sistematiko eta etengabean oinarritzen dena. Bizikidetza badago, asimetrikoa da, eta herri euskaldunaren azpiratzea mantentzea du baldintza nagusi. Instituzioetako jardunean zein gatazka gainditzeko eztabaidetan lehen lerroan egon behar duten gutxienekoak dira ezagutzaren unibertsalizazioa eta espazioen euskalduntzea. Oinarrizko bi ideia horietatik abiatuta eraiki behar dira adostasunak, gainontzean geure burua heriotzara kondenatzen baino ez gara arituko.

Bukatzeko, berak esandako kontu batzuekin bat gatoz. Herri aginteek badute zereginik; legeak eta arauak beharrezkoak dira aurrera egiteko, baina ez dira nahikoa eta herri gogoa ezinbestekoa da; sendabiderik badago, geu gara sendabidea. Ados, hori aipatzean berdinaz mintzo bagara.

Herri aginteek, instituzioek, bertatik bertara eta kanpo esku hartzerik gabeko hizkuntza politika burujabeak sortu eta aplikatu behar dituzte, euskarari lehentasuna emango diotenak. Kontseiluaren Hizkuntza Politika Eragingarria bada hori lortzeko tresna egokia. Halere, euskaldunok gure egunerokoan euskaraz bizitzearen aldeko hautua praktikatzen eta hedatzen jarraitu behar dugu ezinbestez, harrotasunez, “espaloitik jaitsi” gabe. Eta euskaraz bizi nahia erakusteaz gain, baina, egungo baldintza soziolinguistikoekin euskararen erabilerak goia jo duela argi eta ozen esatea ere badagokigu. Alternatiba gisa, ezagutzaren unibertsalizazioa eta espazioen euskalduntzea eztabaida politikoan kokarazi behar ditugu. Eman beharreko aldaketak gugan, gure esku daude, baina Araba, Bizkaia eta Gipuzkoan ere eman daiteke aldaketa hori, eta eman behar da. Ez al daude abertzaleak berriz ere Jaurlaritzan? Bada, igarri dadila.

Hemendik, berriz ere deia zabaldu nahi diegu herritar, euskaldun eta euskaltzale guztiei azaroaren 24rako deitu ditugun mobilizazioetan parte hartzeko. Honekin batera, Kontseiluak abenduaren 1erako egin duen deialdira batzeko gonbidapena ere luzatu nahi diegu. Euskaraz bizi gaitezen, aska ditzagun kateak!

Deialdiak:

Azaroak 23:
Zarautz: 19.00etan Udaletxe plazan

Azaroak 24:
Orereta:13.30etan Herriko plazan (eskualde mailakoa)
Donostia:12.30etan Bulebarrean (Erlojuaren ondoan)
Beasain: 12.00etan Zubimuzun
Ordizia: 12.00etan Plazan
Durango: 12:30ean Udaletxe aurrean (txiki-otaegi plaza)
Zornotza: 12:30ean Erreferendum plaza
Gernika: 13:00ean Merkurio iturria
Arrasate: 13:30ean Udaletxeko plazan
Portugalete: 13:30ean Udaletxe parean

Giza-katea:
Astean zehar egingo diren ekimen eta elkarretaratzeei txapela jartzeko giza-katea egingo dugu Gasteizen, 24an bertan. 17:30ean hasita, Andra Mari Zuritik Legebiltzarrera egingo dugu bidea “Euskaraz bizi gaitezen, aska ditzagun kateak!” lelopean.

Euskal Herrian Euskaraz (EHE)

Euskaraz Bizi! Hori da Euskal Herrian Euskaraz eragile euskaltzaleak azken urteetan zabaldu duen mezua. Eta bide horretan jarraituko du aurten ere. Horrela erabaki dute EHEko kideek gaur goizean Durangoko (Bizkaia)  Ibaizabal ikastolan egindako Nazio Batzordean. Euskal Herri osoko kideak bildu dira urteko lan plangintza zehaztu eta adosteko. Euskaraz Bizi! dinamikaren baitan bi data azpimarratu dituzte: Araba, Bizkai eta Gipuzkoako euskararen legearen urteurrena, eta apirilean ospatuko den Euskaraz Bizi Eguna.

Bestalde, irakaskuntza eta administrazioa euskalduntzearen aldeko ekimenak aurreikusi dituzte Nazio Batzordean. Ezabatu eta euskaraz bizi! dinamika ere aurrera eramanen dute urte osoan zehar. Korrika eta Araba Bizkai eta Gipuzkoako hauteskundeetan ere hainbat lan aurreikusi dituzte. Herritarrak euskaraz bizitzeko hautua harrotasunez hartzera bultzatu nahi ditu eragile euskaltzaleak.

Ikusi 2012-2013 lan plangintza

Argazkian, Igone Lamarain eta Unai Larreategi EHEko kideak erdian agerraldi batean / © Euskal Herrian Euskaraz

1512-2012. 500 urte. Konkistaren urteurrena. Ez zen 1512an hasi, eta oraindik, 2012an, ez da amaitu. Bost mende baino gehiago dira hizkuntza ezezaguna hitz egiten dutenek gurera etorri eta gurea bere egiten saiatzen ari direla, eurena gure egiteko ahaleginetan dabiltzala. Batailekin, indarrez lortu zuten Nafarroa konkistatzea, baita eguneroko zapalkuntzarekin arrotza zen hizkuntza eta kultura inposatzea ere. Hizkuntza eta kultur debekuek helburu argia zuten: herri konkista, konkista kulturala. Nafarroa konkistatu zuten, gure lurren jabe egin ziren. Baina lehenago hasi, eta oraindik irauten duen asimilazio prozesua da, helmugara helduz gero, Euskal Herria menperatzea lortuko duena. Prozesu honen ondorioak argiak dira, euskara ez da nagusi Euskal Herrian, kultura eta ohitura arrotzek eureganatu gaituzte ia.

Hala ere, eutsi dugu, geureari eutsi diogu. Bizirik gaude eta bizi nahi dugu. Euskal Herria ere bizi dadin nahi dugunez asimilazioari eustetik konkistari aurre egitera igaro behar dugu. Euskaldunak bagara, izango bagara, euskaraz burujabe bizi eta geurea bizkortu behar dugu. Irauli dezagun egoera ganoraz biziz, euskaraz biziz.

Euskal Herria askatu nahi dugu, dagokiguna geureganatu nahi dugu. Baina independentzia herria askatzetik etorriko da, euskaldun askeok egin behar dugu Euskal Herri librea. Euskaldun askeok egingo dugu Euskal Herri librea. Horregatik, independentziara bidean, euskara, euskaldunak jarri behar ditugu erdigunean, ezin dugu geroko utzi.

Burujabetzaren aldeko aldarriak hartu zuen Iruñea Aberri Egunean. Nafarroako batasuna aldarrikatu genuen Baigorrin, mugarik gabeko herria. Esparru sozioekonomiko propioaren alde egin dugu maiatzaren 1ean. Baina eguneroko borrokarekin eraiki behar dugu Euskal Herri euskalduna.

Horretarako lehentasuna eman behar diogu herri eta euskaldun egiten gaituenari, euskarari. Euskaldun bakoitzak eman behar dio lehentasuna euskarari, ondoren herri moduan ere lehenesteko. Eta Euskal Herrian aldaketaren alde ari direnengan eragin behar dugu, botere-guneetan ere euskarari lehentasuna eman eta euskaraz bizitzeko urrats sendo eta atzeraezinak ausardiaz eman ditzaten.

Herri euskaldunak burujabe behar du izan. Gurea egiteko eskubidea eta beharra daukagu. Horretarako, bidea bertatik eta bertara egin behar dugu. Konkista eta asimilazio prozesuari bide ematen dieten menpeko legedi zein politikak gainditu behar ditugu herri euskalduna berreraikitzeko. Herri honen beharretara egokitutako eta guk erabakitako hizkuntza-politika burujabeak emango dio behar duen bultzada euskaldunok egin beharreko bideari.

Hizkuntza eta kultur burujabetzak bideratuko gaitu Euskal Herri Euskaldun eta librera.

Igone Lamarain eta Unai Larreategi EHEko kideak

Argazkian, larunbateko manifestazioa Donostian / © EHE

Euskal Herrian Euskaraz (EHE) taldeak deituta, milaka lagunek parte hartu zuten larunbatean Donostian ospatutako Euskaraz Bizi Egunean. Arratsaldean jende ugari bildu zen “Euskalduna naiz eta harro nago!” lelopean egindako manifestazioan. Martxa 18:30ean abiatu zen Bulebarretik, euskaraz bizitzeko eskubidea aldarrikatzeko. Euskalgintza eta politikako ordezkari ugarik parte hartu zuten. Manifestazioaren ostean, euskaraz bizitzeko nahia “grina” bihurtu behar dela nabarmendu zuen EHEko kide Igone Lamarainek, Bulebarreko kioskoan egindako ekitaldian. Hautu horretan urratsak ematera deitu zituen Donostiara bildutako euskaltzaleak. Egun bizi dugun egoera sozio-politikoaz ere mintzatu zen: “Euskarari herri honen eraikuntza eta askatze prozesuan dagokion lekua izan dezan eragiteko konpromisoa hartu behar dugu eta euskara, euskalduntasuna, gutxienez abertzaletasunaren pare kokatzeko eragitea dagokigu euskaldunoi”.

Duela bi hilabete zendutako Jose Luis Alvarez Enparantza Txillardegi gogoan izan zuten Donostian bildutakoek. “Argi zeukan bere lurraldean beharrezkoa ez den hizkuntza oro desagertu egiten dela eta hori ez gertatzeko euskarak lehentasunezko estatusa behar duela bere lurralde osoan”, adierazi zuen Lamarainek. EHEko kidearen hitzetan, “Euskararen beharrezkotasuna ukatzen duten legeek hizkuntzaren desagerpena daramate”.

Jaia eta aldarrikapena egun osoan zehar

Ekitaldi nagusia arratsaldeko manifestazioa izan bazen ere, jarduerak egun osoan luzatu ziren. Hasteko, goizeko 11etan, txupinazoa bota zuten Trinitate plazan eta jarraian kalejira izan zen Bonberenea Txarangak eta Porrotx pailazoak animatuta. Alde Zaharreko kaleetan, puzgailuek, haurrentzako tailerrek, azokak, kale-animazioak eta kantu-jirak, besteak beste, osatu zuten goiza. Eguerdian, Konstituzio plazan, ehunka pertsonentzako herri bazkaria egon zen, eguraldiak lagundu ez arren. Iluntzean, festari amaiera emateko, kontzertuak izan ziren Trinitate plazan ipinitako eszenatoki handian. Skakeitan, 3gabe2 eta Betagarri taldeak aritu ziren.

Argazkian, Euskal Herrian Euskaraz (EHE) herri mugimenduko eragile euskaltzaleak manifestazio nazionala deitu zuen 2011ko otsailaren 12rako, “Sasi guztien gainetik, euskaldun eta burujabe!” lelopean, Donostian / © EHE.

Urtebete inguru pasa izan da Euskal Herrian Euskarazetik “Sasi guztien gainetik euskaldun eta burujabe” manifestua argitaratu genuenetik.

Euskal Herrian gauza asko eta oso garrantzitsuak gertatu izan dira urtebete honetan eta gertaera historiko horien ondorioz ekimen politikoak lehengo lerrora igaro dira. Orain, inoiz baino gehiago, herritarron ekarpenak behar ditugu Euskal Herria munduko beste nazio guztien parean ipintzeko.

Duela urtebete, aipatu dugun dokumentuan, euskara eta burujabetasunaren kontzeptuak parekatzen genituen, eta argi esaten zen, ez zela posible izango euskarari eustea gure hizkuntzaren berezko marko juridiko bat ez badugu, eta ez zela posible izango burujabetasuna Euskara ez bada gure herriaren hizkuntza nagusia.

Manifestuan ere aipatzen zen euskaldunok izango garela euskarari eutsiko diogunok, ez dagoela aitzakiarik, debeku eta traba guztien gainetik, euskaraz bizi behar dugula, eta ez dela onargarria euskaltzalea izatea eta erdaraz bizitzea.

Guzti honekin euskararen aldeko borroka, estrategikoa eta lehentasunezkoa dela adierazi nahi dugu. Azkeneko hau ez dago barneratuta euskaldunon artean baina bai estatu frantses eta espainoletan.

Inperio guztiek, okupatutako herrien asimilazio prozesuetan hizkuntza izan da lehengo helburua, hizkuntz aborigenak ezabatu, jatorrizko herriaren nortasuna ezabatzeko, inperioarena ezarriz.

Honetan Espainia eta Frantzia maisuak izan dira, mundu osoan zehar inposatu dituzte euren hizkuntzak, indarraren bidez. Duela gutxi arte euskara debekatuta egon da hego euskal herrian eta gaur egun ere ikusten ditugu nola espainiar politikariak euskararen kontrako neurriak aurrera eraman dituzten, eten gabe, Nafarroakoa izanda argibiderik mingarriena.

Frantzian, berriz, debekurik ez baina ofizialtasunik gabeko hizkuntza dugu euskara, horrez gain, baliorik gabeko hizkuntza bilakatu nahi dute. Iparraldeko euskaldun askoren ustetan euskarak ez du ezertarako balio.

Ez dezala inork zalantzarik, Euskararen etsaientzako, Euskararen kontrako borroka estrategikoa eta lehentasunezkoa izan da mendez mende. Euskaldunok ordea, ez dugu lortu kontzientzia maila hori eta jarraitzen dugu gure etsaien arma den hizkuntza erabiliz, askotan Euskal Herriaren izenean. Oraindik ez gara konturatu hobe dela euskara traketsean egindako ekarpen txiki bat, gaztelaniaz edo frantsesez egindako diskurtso handi bat baizik. Barre ederra egiten dute gure lepotik gu geuk gure hizkuntza baztertzen dugunean.

Euskaraz bizitzeko hautua hartzen dugunean ez da folklore kontu bat, Euskal Herria bizirik irauteko hautua egiten dugu, erabaki politiko koherente bat da.

Euskal Herrian Euskarazek urteak eman ditu euskara borroka estrategikoa dela esaten, eta uste dugu hau une ezin hobeagoa dela berriro kontu honen inguruko eztabaida zabaltzeko. Beraz dei egiten dizuegu gurekin batera, “Sasi guztien gainetik euskaldun eta burujabe” manifestuaren inguruan hausnarketa bat egiteko, gure estrategietan integratzeko asmotan.

Gure hizkuntza, guztien artean, merezi duen lekuan ipiniko dugulakoan, agur bero bat.

Uribarriko EHE

EHEk deituta Euskaraz Bizi Eguna izango da heldu den martxoaren 17an Donostian. Auzolanetik sortutako egitarau zabala izango du euskaraz bizitzeko hautuari hauspoa eman eta jaia eta aldarrikapena uztartuko dituen egitasmoak. Egitarau zabal horren baitan, azpimarratzekoa izango da “Euskalduna naiz eta harro nago!” lelopean egingo den Nazio Manifestazioa. Hementxe duzu manifestazioari, eta bide batez, Euskaraz Bizi Egunari zure atxikimendua agertzeko modua.

Goizean (Trinitate plazan)

11:00

Txupinazoa, kalejira eta bihurrikeriak Bonberenea Txarangarekin eta Porrotx pailazoarekin

Puzgarriak eta haurrentzako tailerrak

Azoka, musika, kale-animazioa eta kantu-jira Alde Zaharreko kaleetan barna

10:30

Hizkuntza jokabideen tailerra San Telmo aretoan

12:00

Bakarrizketa saioak San Telmo aretoan

Eguerdian (Konstituzio plazan)

Ehunka lagunentzako herri bazkaria eta kantu jira

Arratsaldean

18:30

Nazio manifestazioa Bulebarretatik hasita. Euskalduna naiz eta harro nago lelopean kalejira alai eta koloretsua eginen da.

Ondoren:

Patxaranga alde zaharreko kaleetan barna

Herri dantzak Konstituzio plazan

Iluntzean (Trinitate plazan)

Kontzertuak: Skakeitan, 3gabe2 eta Betagarri